Dừa Việt rớt giá do phát triển "nóng"
Sau giai đoạn tăng trưởng mạnh nhờ nhu cầu xuất khẩu, ngành dừa Việt Nam đang đối mặt với cú rơi giá nghiêm trọng. Từ giữa tháng 10 tới nay, giá dừa tươi tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã giảm mạnh so với hồi đầu năm. Hiện nay, tại Vĩnh Long, giá dừa xiêm xanh chỉ còn 5.000 đồng/trái, giảm hơn 40% so với đầu năm; trong khi vào cuối quý I/2025, giá dừa tươi còn vượt mức 100.000 đồng/chục 12 trái.
Giá dừa tươi Việt Nam hiện giảm tới 50% so với đầu năm.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam xác nhận tình trạng giảm giá sâu này. Ông Khoa cho biết, đây không chỉ là một chu kỳ thị trường hay yếu tố mùa vụ đơn thuần, mà là hệ quả của một sự "phát triển quá vội vã và thiếu nền tảng" trong suốt thời gian qua.
Cụ thể, Việt Nam xuất khẩu tới 16 giống dừa tươi, nhưng rất ít giống được đăng ký sở hữu. Điều này dẫn đến tình trạng nông dân trồng tự do, không theo bất kỳ quy chuẩn nào, khiến sản phẩm đầu ra hoàn toàn không đồng nhất.
"Lô hàng xuất khẩu trở nên tạp nham, đúng nghĩa 'như nồi lẩu thập cẩm', thiếu minh bạch và không đồng đều về chất lượng, hàm lượng dinh dưỡng", ông Khoa nhận định.
Ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam cho rằng ngành dừa Việt cần phải xây dựng lại chiến lược phát triển, nếu muốn lấy lại niềm tin từ khách hàng quốc tế.
Ngoài ra, ngành dừa Việt Nam còn phải chịu sức ép cạnh tranh về giá từ thị trường quốc tế, cụ thể là từ Thái Lan. Hai năm gần đây, Thái Lan đẩy mạnh đầu tư vào phân khúc dừa tươi cao cấp, duy trì chất lượng ổn định để bảo vệ thị trường nội địa và xuất khẩu.
"Thái Lan từng chịu sức ép lớn từ dừa Việt Nam trong bốn quý vừa qua, nhưng nhờ có định hướng rõ ràng, đến nay vẫn giữ được giá và thị phần, trong khi dừa Việt Nam lại rớt giá thảm. Sự khác biệt cốt lõi là ở chỗ người ta có chiến lược, còn Việt Nam thì chưa", ông Khoa nhấn mạnh.
Về phía doanh nghiệp xuất khẩu, ông Lê Thành Trọn, Giám đốc Công Ty TNHH Thương mại Dừa Thành Danh cho biết, ngày càng có nhiều công ty mới ra đời, làm tăng số lượng dừa tươi xuất khẩu nhưng lại giảm chất lượng. Ông Trọn chia sẻ: "Đáng tiếc là vì lợi ích trước mắt, một số công ty đã lựa chọn làm ăn kém chất lượng, thu mua hàng tạp, không tuyển chọn, dẫn đến việc nhiều lô hàng bị trả về. Tình trạng này đã ảnh hưởng nghiêm trọng và làm giảm uy tín chung của các doanh nghiệp xuất khẩu dừa Việt Nam, kể cả những đơn vị làm ăn chân chính".
Hệ quả của việc kinh doanh và sản xuất dừa trong giai đoạn tăng trưởng "nóng" nhưng thiếu định hướng đã gây ra những tổn thất nặng nề cho toàn ngành. Theo Hiệp hội Dừa Việt Nam, trong số hơn 600 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh dừa của Việt Nam, nhiều đơn vị đã gặp cú sốc lớn. Tình trạng doanh nghiệp giải thể và ngã ngựa đã diễn ra rất phổ biến trong hai quý vừa qua. Nghiêm trọng hơn, chính sự không đồng nhất về chất lượng này đã làm mất lòng tin trên thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, khiến dừa Việt Nam không thể cạnh tranh sau lần thử nghiệm đầu tiên.
Cần định hướng đồng bộ
Trước tình trạng khủng hoảng niềm tin và giá cả, việc xây dựng lại ngành dừa theo hướng bền vững được xem là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa nhà nước, hiệp hội và doanh nghiệp.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, đại diện Công ty TNHH Toàn cầu Trái cây tươi khẳng định lập trường khi cho biết, doanh nghiệp luôn lấy chữ tín làm đầu, tuyệt đối không đi theo xu hướng cạnh tranh giá bằng mọi cách. Mỗi lô hàng đều được kiểm tra kỹ lưỡng từ khâu nhập dừa đến khâu đóng gói để đảm bảo cung cấp những trái dừa đạt chuẩn và đồng đều nhất.
"Việc kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt này không chỉ là trách nhiệm với đối tác, mà còn là cách để chúng tôi góp phần bảo vệ uy tín và xây dựng thương hiệu bền vững cho cây dừa Việt Nam. Chúng tôi hiểu rằng, chỉ có chất lượng đồng nhất mới giúp ngành dừa vượt qua được cuộc khủng hoảng niềm tin quốc tế này", vị đại diện chia sẻ.
Mỗi lô hàng dừa tươi xuất khẩu đều được kiểm tra kỹ lưỡng từ khâu nhập dừa đến khâu đóng gói.
Về quản lý, Hiệp hội Dừa Việt Nam đang triển khai nhiều kế hoạch đồng bộ nhằm khắc phục thiếu sót về chất lượng, bao gồm định hình lại vùng giống dừa để khuyến khích bảo tồn giống đặc sản, xây dựng chuỗi liên kết cung ứng và hướng dẫn nông dân xây dựng nhật ký trồng trọt để minh bạch hóa canh tác.
Bên cạnh đó, Hiệp hội còn thúc đẩy nghiên cứu phát triển thuốc bảo vệ thực vật sinh học và phân bón hữu cơ chuyên biệt cho cây dừa. Đồng thời, Hiệp hội đang phối hợp với các tổ chức tín dụng để triển khai kế hoạch hỗ trợ tín dụng cho nông dân, giúp họ có vốn và không phải bán dừa non (chỉ 20 ngày tuổi) vì lý do kẹt tiền.
Ở tầm chiến lược, ngành dừa Việt Nam hướng tới đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tích cực tham gia các chương trình xúc tiến thương mại quốc tế như hội chợ Anuga (Đức) và tìm kiếm đối tác tại hơn 60 quốc gia. Tiềm năng vẫn rất lớn khi giá dừa bán lẻ tại Bắc Kinh, Thượng Hải đạt khoảng 95.000 đồng/trái, còn tại Mỹ lên tới 120.000 đồng/trái, cho thấy dư địa mở rộng thị trường vẫn rộng mở nếu Việt Nam lấy lại niềm tin bằng chất lượng và chiến lược rõ ràng.
Trong thời gian tới, việc xây dựng "Bản đồ dừa Việt Nam" được xem là bước đi quan trọng nhằm khắc phục tình trạng thiếu quy hoạch và tư vấn trồng trọt kéo dài. Dù đã được phê duyệt từ năm 2016, dự án vẫn chưa triển khai vì nhiều lý do. Khi hoàn thiện, bản đồ sẽ giúp nông dân canh tác theo định hướng, đồng thời cung cấp dữ liệu minh bạch cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, xác định rõ vùng trồng và đặc tính từng giống dừa, hướng tới xây dựng chuỗi giá trị bền vững cho ngành.