Nông dân Thanh Hóa chuyển từ ngô, sắn sang trồng giống cây lạ, thu về hàng trăm triệu mỗi năm

29/11/2025 - 13:374 phút đọc

(Banker.vn) Giống cây mới đang mở hướng sinh kế bền vững cho nông dân nhiều xã vùng cao Thanh Hóa.

Giá trị kinh tế nổi bật từ dược liệu bản địa

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của các cây dược liệu như ba kích, sa nhân hay giảo cổ lam, cây xạ đen đang dần trở thành sinh kế đem lại nguồn thu ổn định cho nhiều nông dân vùng cao Thanh Hóa. Tại Trung tâm Nghiên cứu Dược liệu Bắc Trung bộ thuộc Viện Nghiên cứu Dược liệu Việt Nam, xạ đen được trồng để phục vụ nghiên cứu, bảo tồn nguồn gen và phát triển thành vùng dược liệu có giá trị. Là cây thân leo, dễ chăm sóc và được sử dụng phổ biến trong đời sống, xạ đen ngày càng được người dân tin tưởng và mở rộng diện tích trồng.

Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, vùng trồng xạ đen tập trung nhiều nhất tại các xã Cẩm Thạch, Điền Lư và Thiết Ống. Ở những mô hình thâm canh đạt chuẩn, năng suất có thể đạt 15 – 20 tấn lá tươi/ha/năm, mang lại thu nhập khoảng 120 – 150 triệu đồng/ha, cao hơn 2 – 3 lần so với các cây truyền thống như ngô hay sắn. Giá bán lá tươi dao động từ 12.000 – 18.000 đồng/kg, còn lá khô đạt mức 180.000 – 220.000 đồng/kg, tạo điều kiện giúp nhiều hộ gia đình cải thiện đời sống.

Ông Dương Kim Thái, nông dân thôn Bình Sơn (xã Cẩm Thạch), cho biết năm 2024 ông trồng xen canh 2 sào xạ đen cùng ngô, lúa và keo. Thực tế cho thấy cây xạ đen không tốn nhiều công chăm sóc, có thể thu hoạch từ năm thứ hai và mỗi năm cho 2 – 3 lứa. Nhờ nguồn thu ổn định, ông dự định mở rộng diện tích để cung cấp nguyên liệu cho doanh nghiệp thu mua.

Nhận thấy tiềm năng từ dược liệu bản địa, năm 2024, HTX Nông dược Sống Hạnh Phúc (xã Cẩm Thạch) đã đầu tư hơn 500 triệu đồng xây dựng xưởng chế biến và dây chuyền sản xuất hiện đại, hướng đến phát triển sản phẩm hàng hóa theo tiêu chuẩn chất lượng. Theo Giám đốc HTX Phạm Thị Hậu, hiện xã có khoảng 3 ha xạ đen, sản phẩm trà túi lọc xạ đen – cà gai leo Happy Life của đơn vị đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, mỗi tháng tiêu thụ 3.000 – 4.000 hộp. Trong năm 2026, HTX dự kiến mở rộng thêm 6 ha vùng nguyên liệu tại hai thôn Xanh và Bình Sơn.

Tổ chức lại sản xuất, mở rộng vùng nguyên liệu và nâng giá trị chế biến

Không chỉ riêng Cẩm Thạch, mô hình phát triển dược liệu cũng đang mở rộng ra các địa phương lân cận. Tại xã Quý Lương, HTX Pù Luông đã phát triển gần 20 ha dược liệu gồm chè đắng, cà gai leo, ngải cứu; riêng xạ đen chiếm khoảng 2 ha tại các xã Thiết Ống và Điền Lư. HTX liên kết doanh nghiệp thu mua ổn định khoảng 30 tấn mỗi năm, đem lại lợi nhuận hơn 100 triệu đồng cho người dân tham gia.

Theo bà Nguyễn Thị Hiền - Trưởng phòng Kinh tế xã Cẩm Thạch, việc chế biến sâu giúp giá trị của xạ đen tăng đáng kể so với bán nguyên liệu thô. Gốc cây được giữ lại sau thu hoạch để tái sinh, qua đó giảm chi phí và giúp duy trì sản xuất lâu dài. Chính quyền địa phương đang phối hợp cùng các HTX mở rộng vùng trồng, xây dựng chuỗi liên kết giống – vật tư – tiêu thụ nhằm hỗ trợ nông hộ và bảo tồn nguồn dược liệu quý.

Bên cạnh đó, các sở ngành và địa phương trong tỉnh cũng đẩy mạnh hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại cho sản phẩm dược liệu. Nhiều chương trình trưng bày, giới thiệu sản phẩm, kết nối doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đã được tổ chức để thu hút đầu tư vào lĩnh vực hóa dược, chế biến sâu và phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn. Việc gắn sản xuất với chế biến – tiêu thụ theo chuỗi giá trị đang được xem là hướng đi quan trọng, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và đem lại lợi ích kinh tế bền vững cho nông dân.

Sự vào cuộc đồng bộ của cộng đồng nông dân, HTX và các cơ quan quản lý đang mở ra triển vọng phát triển lâu dài cho cây xạ đen – một dược liệu đặc trưng của vùng cao Thanh Hóa. Với năng suất ổn định, đầu ra tương đối thuận lợi và xu hướng thị trường nghiêng về sản phẩm thảo dược, cây xạ đen được kỳ vọng sẽ tiếp tục trở thành nguồn sinh kế quan trọng cho nhiều hộ gia đình trong thời gian tới.