Chính sách tiền tệ toàn cầu: Lãi suất tăng, dòng vốn rút
Một trong những yếu tố quan trọng nhất tác động đến thị trường chứng khoán Việt Nam là chính sách tiền tệ của các nền kinh tế lớn. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), và Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đóng vai trò trọng yếu trong việc điều chỉnh lãi suất toàn cầu. Khi lãi suất ở các quốc gia này tăng, dòng vốn đầu tư từ các thị trường mới nổi như Việt Nam có xu hướng rút về các thị trường lớn, nơi nhà đầu tư có thể thu lợi nhuận cao hơn với mức rủi ro thấp hơn.
 |
| Chính sách của FED là yếu tố quan trọng bậc nhất. |
Hệ quả của việc tăng lãi suất là dòng tiền rút khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam, tạo áp lực bán mạnh, đẩy giá cổ phiếu xuống thấp. Đồng thời, chi phí vay vốn tăng lên làm giảm tốc độ phát triển kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt là các công ty phụ thuộc vào nguồn vốn vay nước ngoài.
Tháng 3/2022, khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất lần đầu tiên kể từ đại dịch COVID-19 để kiểm soát lạm phát, dòng vốn đầu tư nước ngoài đã có xu hướng rút khỏi các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam. Nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh trên thị trường chứng khoán Việt Nam, khiến VN-Index giảm từ mức đỉnh gần 1.530 điểm vào đầu năm 2022 xuống dưới 1.200 điểm vào cuối năm. Sự bán tháo mạnh mẽ này gây ra áp lực lớn cho nhiều cổ phiếu chủ chốt, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng và bất động sản.
Diễn biến kinh tế toàn cầu: Suy thoái kinh tế, áp lực doanh nghiệp
Sự suy giảm kinh tế tại các quốc gia lớn như Mỹ, Trung Quốc và khu vực châu Âu cũng tác động mạnh đến thị trường Việt Nam. Các quốc gia này là đối tác thương mại lớn, nên khi tăng trưởng kinh tế của họ giảm sút, nhu cầu nhập khẩu giảm, kéo theo sự suy giảm đơn hàng xuất khẩu từ Việt Nam. Những doanh nghiệp niêm yết có hoạt động xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn sẽ chịu thiệt hại về doanh thu, ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận và giá cổ phiếu.
 |
| Suy thoái kinh tế toàn cầu đương nhiên Việt Nam không tránh khỏi hệ lụy. |
Không chỉ vậy, tâm lý thị trường cũng bị ảnh hưởng khi thông tin về suy thoái kinh tế toàn cầu lan rộng. Nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, giảm tỷ trọng cổ phiếu và tìm đến các kênh đầu tư an toàn hơn, như vàng hoặc trái phiếu chính phủ, khiến thị trường chứng khoán thêm áp lực bán.
Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vào năm 2018 đã gây ra tác động tiêu cực tới nền kinh tế toàn cầu. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ và Trung Quốc đều chịu ảnh hưởng lớn do cả hai thị trường này đều là những đối tác thương mại lớn của Việt Nam. Các doanh nghiệp niêm yết có hoạt động xuất khẩu, như Vinatex (VGT), đã bị ảnh hưởng trực tiếp khi đơn hàng giảm, giá cổ phiếu giảm do nhà đầu tư lo ngại về khả năng giảm doanh thu và lợi nhuận.
Biến động giá hàng hóa toàn cầu: Chi phí sản xuất tăng, biên lợi nhuận giảm
Biến động của giá hàng hóa như dầu mỏ, khí đốt, và kim loại cũng có tác động mạnh đến các ngành công nghiệp phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu này. Giá dầu tăng không chỉ làm tăng chi phí sản xuất và vận tải mà còn tạo ra áp lực lạm phát, đẩy giá thành sản phẩm lên cao, làm giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
 |
| Hàng hóa như dầu mỏ, khí đốt hay vàng cũng có tác động mạnh. |
Ngành vận tải, hàng không, và hóa chất thường là những ngành chịu ảnh hưởng đầu tiên từ sự gia tăng giá dầu, trong khi các ngành như thép và xây dựng bị ảnh hưởng bởi giá kim loại. Kết quả là biên lợi nhuận của các doanh nghiệp bị thu hẹp, khiến giá cổ phiếu giảm mạnh.
Năm 2022, giá dầu thế giới tăng vọt do cuộc xung đột Nga - Ukraine, có thời điểm lên tới hơn 120 USD/thùng. Điều này gây ra chi phí sản xuất tăng cao cho các doanh nghiệp trong ngành vận tải và hàng không tại Việt Nam. Hãng hàng không Vietnam Airlines (HVN) và doanh nghiệp vận tải như Tổng Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí (PVT) đều chịu thiệt hại lớn, lợi nhuận giảm mạnh và giá cổ phiếu đi xuống, khiến nhà đầu tư lo ngại về triển vọng kinh doanh của các công ty này.
Chính sách thương mại: Thuế quan và cơ hội lẫn thách thức
Chính sách thương mại toàn cầu, đặc biệt là mối quan hệ Mỹ - Trung, có thể mở ra cơ hội hoặc thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam. Nếu căng thẳng thương mại giữa các quốc gia lớn gia tăng, Việt Nam có thể được hưởng lợi từ việc các doanh nghiệp nước ngoài dịch chuyển chuỗi cung ứng đến thị trường ổn định hơn. Điều này giúp các doanh nghiệp trong nước mở rộng hoạt động, thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện giá cổ phiếu.
 |
| Chính sách thương mại sẽ tác động tùy theo từng trường hợp. |
Tuy nhiên, những thay đổi trong chính sách thương mại như tăng thuế quan hay các biện pháp bảo hộ từ Mỹ và châu Âu có thể làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam, ảnh hưởng xấu đến doanh thu của các doanh nghiệp xuất khẩu và giá trị cổ phiếu của họ.
Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực từ tháng 8/2020 đã giúp các doanh nghiệp xuất khẩu như dệt may, thủy sản hưởng lợi từ việc giảm thuế nhập khẩu vào thị trường châu Âu. Cổ phiếu của các doanh nghiệp thủy sản lớn như Vĩnh Hoàn (VHC) và Thủy sản Minh Phú (MPC) đã tăng mạnh sau khi EVFTA có hiệu lực, nhờ kỳ vọng vào sự gia tăng doanh thu xuất khẩu sang châu Âu. Ngược lại, việc Mỹ áp thuế chống bán phá giá lên thép Việt Nam đã khiến các doanh nghiệp thép như Hòa Phát (HPG) gặp khó khăn trong xuất khẩu, cổ phiếu HPG cũng giảm mạnh do áp lực từ thị trường.
Địa chính trị và khủng hoảng tài chính: Sự bất ổn toàn cầu, tác động tâm lý
Các sự kiện địa chính trị như xung đột quân sự, khủng hoảng kinh tế hoặc các biến động lớn như Brexit, chiến tranh Nga-Ukraine, hay bất ổn tại Trung Đông có thể làm gia tăng tâm lý lo ngại trên thị trường. Các nhà đầu tư thường có xu hướng bán tháo tài sản rủi ro và tìm đến các kênh đầu tư an toàn hơn như trái phiếu hoặc tiền mặt, gây nên những cú sụt giảm mạnh cho thị trường chứng khoán Việt Nam.
 |
| Đây cũng là một yếu tố tác động mạnh. |
Ngoài ra, các cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế có thể lan sang các thị trường mới nổi như Việt Nam thông qua các dòng vốn quốc tế và tâm lý nhà đầu tư. Một khủng hoảng tài chính tại Mỹ hay châu Âu sẽ khiến nhà đầu tư nước ngoài bán tháo cổ phiếu ở Việt Nam để tái cơ cấu danh mục, từ đó tạo ra tình trạng mất thanh khoản và giảm mạnh giá trị thị trường.
Căng thẳng Nga - Ukraine từ tháng 2/2022 đã gây ra cú sốc lớn cho thị trường tài chính toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam. Nhà đầu tư lo ngại về tình hình bất ổn và giá hàng hóa tăng cao, đã bán tháo cổ phiếu trên diện rộng. VN-Index trong tháng 3/2022 đã giảm mạnh, kéo theo nhiều cổ phiếu lớn trong ngành năng lượng, sản xuất và ngân hàng bị bán tháo do tâm lý lo ngại về sự bất ổn của thị trường toàn cầu và tác động lạm phát từ xung đột này.
Tỷ giá ngoại tệ và biến động dòng vốn: Ảnh hưởng đến giá trị cổ phiếu
Biến động của tỷ giá ngoại tệ, đặc biệt là đồng USD, có ảnh hưởng sâu sắc đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Khi USD tăng giá, các khoản vay ngoại tệ của các doanh nghiệp Việt Nam trở nên đắt đỏ hơn, tạo áp lực chi phí tài chính lớn, ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận và giá cổ phiếu. Đồng thời, biến động tỷ giá cũng tác động đến giá trị các khoản đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài, khiến họ điều chỉnh danh mục đầu tư, có thể dẫn đến dòng vốn bị rút ra khỏi thị trường.
 |
| Tỷ giá ngoại tệ luôn luôn ảnh hưởng lên thị trường. |
Những yếu tố quốc tế như chính sách tiền tệ, diễn biến kinh tế, giá hàng hóa, chính sách thương mại và các sự kiện địa chính trị đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Việc hiểu rõ các nguyên nhân và hệ quả của những yếu tố này sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện hơn, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư phù hợp, giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh thị trường liên tục biến động.
Năm 2022, USD tăng giá mạnh so với các đồng tiền khác khi FED liên tục tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Điều này gây áp lực lên tỷ giá VND/USD, khiến đồng VND mất giá so với USD. Doanh nghiệp có nợ vay ngoại tệ lớn như các công ty trong ngành vận tải và hàng không gặp nhiều khó khăn do chi phí lãi vay ngoại tệ tăng mạnh. Vietnam Airlines (HVN) và các doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu nhập khẩu đã chịu tác động nặng nề khi chi phí nhập khẩu tăng cao, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả kinh doanh và giá cổ phiếu.
 | Những quy luật tạo sóng trên thị trường chứng khoán Thị trường chứng khoán với bản chất biến động khó lường luôn là một ẩn số thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu ... |
 | 5 dấu hiệu giúp nhận biết thị trường chứng khoán tạo đáy Nhận biết thị trường chứng khoán tạo đáy là kỹ năng quan trọng giúp nhà đầu tư nắm bắt cơ hội lớn. Những dấu hiệu ... |
 | Lợi nhuận và rủi ro: So sánh giữa đầu tư chứng khoán và bất động sản Đầu tư chứng khoán và bất động sản luôn là hai kênh đầu tư hấp dẫn, thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà ... |
Thu Thủy