Phóng viên: Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP, triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam từ ngày 9/9/2025. Dưới góc nhìn của chuyên gia trong lĩnh vực Blockchain, theo ông, Nghị quyết sẽ đem lại những cơ hội gì cho Việt Nam?

Ông Phan Đức Trung: Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP ngày 9/9/2025 về thí điểm thị trường tài sản mã hoá được thị trường và nhà đầu tư tài sản mã hóa tại Việt Nam (Nghị quyết 05) chờ đợi từ rất lâu. Nghị quyết là một dấu mốc lịch sử, đặt nền tảng để thị trường tài sản mã hoá tại Việt Nam chính thức đi vào hoạt động. Cùng với Luật Công nghiệp Công nghệ số, Danh mục Công nghệ Chiến lược, Chiến lược Blockchain Quốc gia và Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về Đổi mới sáng tạo, có thể nói hành lang pháp lý cơ bản cho thị trường này đã được hình thành.

Việc ban hành Nghị quyết 05 vào năm 2025 là một lợi thế lớn cho Việt Nam. Giai đoạn này, thị trường tài sản mã hóa toàn cầu đã phát triển và trưởng thành mạnh mẽ. Việt Nam có thể học hỏi từ những kinh nghiệm của các quốc gia tiên tiến, tránh những vướng mắc mà họ đã gặp phải khi ban hành luật từ những năm 2014 hay năm 2018.

Nghị quyết 05 giúp Việt Nam gia nhập thị trường giao dịch toàn cầu một cách chính danh. Nhà đầu tư có kênh đầu tư minh bạch, Nhà nước có công cụ quản lý và thu thuế, còn doanh nghiệp có thêm kênh huy động vốn. Đây cũng là cơ hội thu hút ngoại tệ thông qua dòng vốn quốc tế, đồng thời hạn chế dòng chảy ngầm trong nền kinh tế và giảm nguy cơ lừa đảo đối với người dân.

Phóng viên: Vậy, đâu là những thách thức mà các doanh nghiệp công nghiệp công nghệ số sẽ phải đối mặt, thưa ông?

Ông Phan Đức Trung: Trong quá trình này, thách thức lớn nhất chính là bài toán nhân lực. Chúng ta cần một đội ngũ nhân sự chất lượng, được đào tạo bài bản và có trải nghiệm thực tế, từ cơ quan quản lý, giám sát cho đến những doanh nghiệp trực tiếp tham gia vận hành và phát triển thị trường. Đặc biệt, những nhân sự chất lượng cao như Chuyên gia Phòng chống rửa tiền có bằng ACAMS hay các chứng chỉ tương đương được quốc tế công nhận rộng rãi sẽ là một thách thức lớn. Nếu không giải quyết được bài toán nhân lực, thì dù khung pháp lý có đầy đủ đến đâu, việc triển khai vào thực tiễn vẫn sẽ gặp rất nhiều trở ngại.

Trong các chuyến công tác cùng Ủy ban Chứng khoán, Bộ Công an, Bộ Tài chính,.. một số quốc gia tiên phong về tài sản mã hoá, tiêu biểu như Hồng Kông (Trung Quốc), chúng tôi đã thấy sự chuẩn bị rất kỹ lưỡng về nhân sự quản lý nhà nước ở nhiều cấp độ. Chính yếu tố này giúp Hồng Kông xây dựng được một thị trường minh bạch, lành mạnh và hiện nay giữ vị thế hàng đầu thế giới.

Song song với đó, Việt Nam cũng cần đầu tư giáo dục, đào tạo và truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường tính hấp dẫn của thị trường khi hội nhập toàn cầu.

Dẫu vậy, điều đáng ghi nhận là các chính sách gần đây cho thấy Chính phủ đang lựa chọn hướng đi mạnh mẽ, đề cao đổi mới sáng tạo hơn là quản lý hành chính thuần túy. Đây là tín hiệu tích cực cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư. Trong thời gian tới, các văn bản hướng dẫn sẽ sớm được ban hành, làm rõ những quy định mà thị trường đang rất quan tâm như cơ chế lưu ký tài sản, tiêu chuẩn công nghệ tuân thủ, cũng như các quy định về thuế, phí.

Phóng viên: Với các quy định tại Nghị định 05, ông kỳ vọng như thế nào về sự phát triển của thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam trong thời gian tới?

Ông Phan Đức Trung: Nghị quyết 05 đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe cho các doanh nghiệp muốn thành lập sàn giao dịch tài sản số, nổi bật là yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng. Khác với nhiều quốc gia tập trung vào công nghệ, bảo hiểm và chống rửa tiền, Việt Nam ưu tiên quy mô vốn trong giai đoạn thử nghiệm để đảm bảo an toàn.

Theo đánh giá khách quan, để thực thi hiệu quả trong giai đoạn thí điểm, không có quá 3 sàn có đủ năng lực. Kể cả những đơn vị dù được cấp phép, việc vận hành hiệu quả (phục vụ nhà đầu tư, tạo ra nguồn thu và đóng góp vào mục tiêu chung) cũng không hề dễ dàng.

Về quy định an toàn thông tin, yêu cầu hệ thống công nghệ phải đạt tiêu chuẩn an toàn cấp độ 4 trên thang 5 cấp độ (cao hơn cả các công ty chứng khoán đang ở cấp độ 3) cho thấy sự nghiêm túc mà các công ty cần thực hiện khi thành lập sàn. Đây không phải là thách thức với những công ty có vốn điều lệ lớn. Nhưng điều quan trọng là liệu sự đầu tư này có mang lại giá trị và đáp ứng được kỳ vọng của Chính phủ hay không.

Bên cạnh đó, việc mở tài khoản yêu cầu nhà đầu tư chuyển tài khoản từ nước ngoài về trong nước cho thấy thị trường Việt Nam đang hướng tới những người tham gia chuyên nghiệp. Khi những nhà đầu tư có kinh nghiệm ở thị trường quốc tế tham gia, họ sẽ có sự so sánh. Nếu như giao dịch ở các sàn nước ngoài mang tính rủi ro cao thì tại Việt Nam, sự công nhận của pháp luật sẽ tạo ra một môi trường an toàn hơn. Điều này mang lại lợi ích cho cả nhà đầu tư, nhà cung cấp dịch vụ và cơ quan thuế.

Chắc chắn trong thời gian tới, việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và luật hóa nghị quyết sẽ tạo ra một hành lang pháp lý cụ thể hơn. Theo tôi, chính sách cần đảm bảo sự cân bằng giữa lợi ích của nhà đầu tư và cơ quan quản lý, vừa bảo vệ thị trường ngoại hối, vừa thu hút sự tham gia của mọi thành phần.

Tôi hi vọng rằng, nếu như một thị trường cần 10 năm để trưởng thành thì với các quy định tại Nghị định 05, chúng ta có thể rút kinh nghiệm từ những mô hình đi trước để chỉ cần tối đa 2-3 năm, thị trường tài sản mã hoá Việt Nam có thể đạt được độ trưởng thành tương ứng.