Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) gây chấn động thị trường toàn cầu với tín hiệu tăng lãi suất

02/12/2025 - 23:203 phút đọc

"BOJ nhận thấy khả năng triển vọng cơ bản của nền kinh tế và giá cả sẽ dần được hiện thực hóa", Thống đốc Ueda nói với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp địa phương tại Nagoya.

BOJ đã giữ nguyên lãi suất kể từ khi hạ lãi suất xuống 0,5% vào tháng 1/2025.

Thị trường đã dự đoán BOJ đưa lãi suất lên 0,75% vào tháng 12 hoặc tháng 1, nhưng bất ổn kinh tế toàn cầu và xu hướng ôn hòa của chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi đã làm lu mờ triển vọng này.

Các nhà đầu tư hiểu những bình luận của Thống đốc Ueda hôm đầu tuần là dấu hiệu cho thấy Ngân hàng trung ương Nhật Bản đang nghiêng về khả năng tăng lãi suất sớm.

Thị trường đặc biệt nhạy cảm với lãi suất của Nhật Bản vì các chứng khoán Nhật Bản có lợi suất cao hơn có thể thu hút vốn từ nước ngoài và có thể góp phần xóa bỏ giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade), vốn đã giúp hỗ trợ giá trên một số thị trường tài chính trong những năm gần đây.

Trong khi các cố vấn theo chủ nghĩa tái lạm phát của chính quyền Takaichi phản đối việc tăng lãi suất sớm, bản thân Thủ tướng và các quan chức cấp cao phần lớn đều tôn trọng tính độc lập của BOJ, song cũng bày tỏ lo ngại về sự sụt giảm nhanh chóng của đồng Yên trong những phát biểu gần đây.

Những lời kêu gọi tăng lãi suất sớm đã ngày càng gia tăng trong chính BOJ.

"Do lãi suất thực tế hiện ở mức cực kỳ thấp, tôi tin rằng việc hướng tới bình thường hóa - đưa lãi suất thực tế trở lại mức cân bằng - là cần thiết để tránh tạo ra những biến dạng không mong muốn trong tương lai", Junko Koeda, một thành viên hội đồng quản trị của BOJ, phát biểu trong bài phát biểu trước các nhà lãnh đạo doanh nghiệp địa phương tại tỉnh Niigata vào tháng 11.

Nhận xét của bà được đưa ra sau khi Hajime Takata và Naoki Tamura - hai đồng nghiệp của bà trong ban chính sách gồm 9 thành viên của BOJ - đề xuất tăng lãi suất ngay lập tức tại các cuộc họp vào tháng 9 và tháng 10.

Hôm thứ Hai đầu tuần, lợi suất Trái phiếu Chính phủ" data-glossary-english="Government Bond" data-glossary-def="Chứng khoán nợ do Chính phủ phát hành, an toàn nhất trên thị trường.">trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đã tăng lên 1,875%, mức cao nhất trong 17 năm trong khi được giao dịch ở mức khoảng 1,80% vào cuối tuần trước. Giá trái phiếu biến động ngược chiều với lợi suất.

Các cổ phiếu của Nhật Bản đã giảm sau phát biểu của Thống đốc Ueda, với chỉ số chứng khoán Nikkei 225 kết thúc hôm thứ Hai giảm 1,89% và hầu như không thay đổi vào hôm nay (2/12). Đồng Yên đã tăng giá qua đêm lên mức 154 Yên đổi một đô la - từ khoảng 156 Yên - nhưng đã quay trở lại mức 155 Yên trong hôm nay.

Các thị trường toàn cầu cũng bị ảnh hưởng nặng nề, với giá cổ phiếu, trái phiếu và tiền mã hoá của Mỹ giảm sau phát biểu của ông Ueda.

Chi tiêu tài khóa mạnh tay của chính quyền Thủ tướng Takaichi cũng đang ảnh hưởng đến tâm lý trên thị trường trái phiếu.

Một ngân sách bổ sung trị giá 18,3 nghìn tỷ Yên (117 tỷ đô la), được nội các phê duyệt vào cuối tuần trước, theo đó 11,6 nghìn tỷ Yên trái phiếu mới sẽ được phát hành để tài trợ cho khoản chi tiêu này.

Kể từ khi Thủ tướng Takaichi nhậm chức, lợi suất trái phiếu dài hạn và siêu dài hạn đã tăng đều đặn, trong khi đồng Yên suy yếu. Lạm phát đang ở mức khoảng 3% và đã tiếp tục tăng, với tỷ lệ lạm phát của tháng 10 là cao nhất kể từ tháng 7.

Takahide Kiuchi, chuyên gia kinh tế điều hành tại Viện Nghiên cứu Nomura, đã lưu ý trong một báo cáo được công bố đầu tuần về những mâu thuẫn cố hữu trong các chính sách của Thủ tướng Takaichi và cách chúng có thể "làm suy yếu sự ổn định trung và dài hạn của cả nền kinh tế và thị trường tài chính".

"Nếu chính quyền của bà Takaichi tiếp tục lập trường tài khóa cứng rắn trong ngân sách năm tới, những lo ngại âm ỉ về sự suy thoái tài khóa có thể leo thang thành một cuộc khủng hoảng toàn diện, có khả năng gây ra cú sốc ba chiều với sự sụt giảm mạnh của cổ phiếu, đồng Yên và trái phiếu, đồng thời thúc đẩy dòng vốn chảy ra khỏi Nhật Bản", chuyên gia Kiuchi viết.

"Nếu điều đó xảy ra, nền kinh tế và thị trường tài chính Nhật Bản có thể rơi vào hỗn loạn, gây khó khăn đáng kể cho người dân."