Món nằm khau (hay khâu nhục), được biết đến là một đặc sản của các dân tộc miền núi phía Bắc, không chỉ là một món ăn độc đáo mà còn là một nét phong tục không thể thiếu trong các dịp lễ quan trọng của người dân Cao Bằng.
Không giống với bất kỳ món ăn nào khác. Nằm khau được chế biến từ những nguyên liệu cơ bản từ thịt ba chỉ ngon và khoai môn (hay còn gọi là khoai sọ). Những nguyên liệu vô cùng quen thuộc nhưng với cách nấu đặc biệt sẽ tạo ra một món ăn khác lạ.
 |
| Một món ăn đặc sản khiến bất kì ai cũng muốn thử qua một lần trong đời. Ảnh minh họa |
Nằm khau mang hương vị đặc trưng của người dân tỉnh Cao Bằng. Với hương vị thơm ngon, đậm đà từ thịt kết hợp cùng độ dẻo, bùi của khoai và vị ngọt thanh của đường đỏ. Tất cả hòa quyện đem lại một hương vị rất đặc trưng.
Điểm đặc biệt của món ăn là thịt ba chỉ được chiên giòn sau đó đem đi hấp cùng khoai và gia vị. Như vậy, thịt sẽ thấm đều và hòa quyện cùng khoai hấp chín. Khi ăn thịt sẽ rất mềm, thơm và đậm đà. Một miếng thịt kết hợp cùng một miếng khoai. Cả hai tạo nên món ăn đặc sắc mà bất kì du khách nào khi thử qua đều muốn được thưởng thức lại.
Thịt ba chỉ - nguyên liệu chính cho món nằm khau
Thịt ba chỉ là nguyên liệu chính cho món ăn. Chính vì vậy khâu chọn thịt cần chú ý thật kỹ lưỡng. Miếng thì phải có đầy đủ 3 chỉ là da, mỡ và thịt nạc. Lớp da và mỡ không được quá dày cũng không được quá mỏng. Lớp thịt nạc thông thường sẽ gấp đôi lớp da và lớp mỡ. Có như vậy thì thịt mới ngon và không bị tách rời khi nấu.
Bên cạnh hình thức tốt thì miếng thịt được chọn phải còn tươi. Để có thể mua được những miếng thịt tươi ngon đó là dựa vào màu sắc và độ đàn hồi. Thịt tươi mới sẽ có màu hồng hào bắt mắt còn những miếng thịt ôi sẽ có màu thẫm ngả về nâu. Có thể dùng ngón tay để ấn vào miếng thịt, nếu thấy độ đàn hồi tốt thì đó là thịt tươi ngon. Ngoài ra, thịt tươi sẽ không bị nặng mùi, ngược lại thịt ôi sẽ có mùi hôi dễ phát hiện.
Khoai sọ - một nguyên liệu phụ nhưng không thể thiếu
Để nấu được món nằm khâu đúng với hương vị của người vùng cao thì khoai sọ là nguyên liệu không thể thiếu. Khoai sọ phải chọn loại khoai đã để từ 3 - 4 ngày. Không nên chọn loại khoai mới nhổ lên. Khoai sọ cũng giống với khoai lang, để lâu sẽ có vị ngọt thanh, ngon hơn so với khi vừa đào lên.
Khoai sọ có một độ nhớt nhất định. Chính vì vậy khi chế biến cần biết cách hạn chế độ nhớt đó. Nếu không món ăn sẽ nhớt dính và khó ăn, phá hỏng hương vị vốn có.
Ngoài hai nguyên liệu chính không thể thiếu trong món nằm khau thì còn cần chuẩn bị thêm một số gia vị như: thịt băm, lạc rang, rau thơm, hành lá, rau ngò, ớt tươi và đường đỏ để tăng thêm hương vị cũng như tạo màu sắc cho món ăn.
Sau khi chao khoai và thịt ba chỉ vàng giòn, thì xếp xen kẽ khoai với các miếng ba chỉ vào đáy chiếc bát lớn. Phần trống còn lại ở giữa bát thông thường sẽ được để thịt băm xào với lạc rang. Sau đó, chan khoảng 100 ml nước gia vị đã pha sẵn gồm: muối, mì chính, hạt tiêu, đường đỏ. Sau đó mang món ăn đem hấp cách thủy khoảng 2 - 3 giờ. Sau khi lấy món ăn ra, dùng một chiếc đĩa lớn úp miệng bát và lật ngược lại. Thêm rau thơm và hạt tiêu phủ lên trên để tạo hương vị và trang trí món ăn là hoàn thiện.
Món nằm khau cũng phải biết cách ăn thì món ăn mới ngon. Món ăn ngon nhất phải luôn để nóng. Khi ăn gắp cả miếng thịt lẫn miếng khoai và cả mấy cọng rau thơm. Không ít người lần đầu được thưởng thức, nhìn thấy miếng ăn to đã sợ, nhưng khi ăn rồi chỉ muốn được ăn thêm.
Nằm khau là một món ăn cổ truyền chỉ xuất hiện trong những mâm cỗ của người Cao Bằng. Đây là món ăn truyền thống duy nhất không bị mai một bởi thời gian. Ngày nay, nếu có dịp ghé thăm Cao Bằng trong các mâm cỗ cưới sẽ vẫn thấy sự xuất hiện của món ăn này. Dù chỉ ăn một lần cũng khiến cho bất kì ai phải nhớ mãi.