- Vinachem đóng góp quan trọng vào sự phát triển ngành hoá chất
- Ngành hoá chất: Phát triển bền vững từ ‘nền’ nhân lực
- Doanh nghiệp ngành hoá chất: Giữ nhịp sản xuất, duy trì đà tăng trưởng
Tạo hành lang pháp lý phát triển bền vững
Chia sẻ tại Hội nghị Hoá học toàn quốc 2025 diễn ra mới đây, ông Vương Thành Chung - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) cho rằng: Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước liên quan tới phát triển ngành công nghiệp hóa chất đã xác định rất rõ, hóa chất là một ngành công nghiệp nền tảng được ưu tiên cho sự phát triển.
Ông Vương Thành Chung - Phó Cục trưởng Cục Hoá chất phát biểu tại Hội nghị Hoá học toàn quốc 2025. Ảnh: NH.
Cụ thể, tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 đến 2030 nêu rõ, phát triển các ngành công nghiệp nền tảng như: năng lượng, luyện kim, cơ khí, hóa chất, đẩy mạnh kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030 cũng ưu tiên phát triển hóa chất cơ bản, hóa dầu, hóa dược và phân bón.
Kết luận số 81-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương năm 2024 cũng đặt ra trọng tâm chuyển đổi xanh, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Nghị quyết số 57-NQ/TW về thúc đẩy khoa học công nghệ và chuyển đổi số, Nghị quyết số 59-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW khẳng định hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân, thu hút các dự án xanh.
Theo ông Vương Thành Chung, Chiến lược Phát triển công nghiệp hóa chất đến năm 2030, tầm nhìn 2040 của Chính phủ là bước đi quan trọng, tạo hành lang pháp lý cho ngành hoá chất phát triển hiện đại và bền vững. Những định hướng này thể hiện rõ quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng một ngành công nghiệp hóa chất tự chủ, xanh và công nghệ cao.
Đại diện Cục Hoá chất đánh giá, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, ngành hoá chất đã có bước phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn 2022 - 2025. Về đầu tư phát triển, ngành đã thu hút 27 dự án với tổng số vốn đầu tư khoảng 100 ngàn tỷ đồng, trải rộng từ sản xuất các hóa chất hữu cơ, nguồn điện hóa học, pin năng lượng, hóa chất cơ bản, hóa dầu, khí công nghiệp đến phân bón chất lượng cao.
Phó Cục trưởng Cục Hoá chất nhìn nhận, Việt Nam đang khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn trên bản đồ đầu tư hóa chất khu vực, nhiều tập đoàn lớn từ Nhật Bản, Trung Quốc đã đến khảo sát và đầu tư các tổ hợp quy mô. Tại các địa phương như Phú Thọ, Thái Nguyên, Thanh Hóa đã chủ động xây dựng khu công nghiệp chuyên ngành hóa chấthiện đại, an toàn, gắn với kinh tế tuần hoàn, tận dụng lợi thế logistics và cảng biển, từ đó hình thành các chuỗi và tổ hợp công nghiệp hóa chất.
Về xuất nhập khẩu, dù Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn nhập siêu về hóa chất nhưng các sản phẩm trong nước đã bắt đầu tăng về chất lượng và chủng loại. Đây là tiền đề để chúng ta từng bước giảm phụ thuộc vào nhập khẩu trong thời gian tới.
Ngành công nghiệp hoá chất Việt Nam đã có bước phát triển tích cực trong những năm gần đây. Ảnh minh hoạ.
Mở không gian phát triển mới
Ông Vương Thành Chung cho rằng, hoá chất đóng một vai trò then chốt trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước bởi nó hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực đời sống, từ nông nghiệp, công nghiệp, chế biến, dệt may và da giày, vật liệu xây dựng cho đến y tế, công nghệ cao.
Xã hội càng phát triển, vai trò của ngành hóa chất càng quan trọng, bởi đây là nguồn cung của nguyên liệu thiết yếu cho những ngành kinh tế chủ chốt, tạo nền tảng cho phát triển khoa học công nghệ, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành công nghiệp hoá chất cũng đang đối diện với những khó khăn, thách thức như nhận thức không đồng đều trong các địa phương về ngành. Một số địa phương còn e ngại thu hút các dự án hóa chất do lo ngại về an toàn cũng như vấn đề môi trường.
Các doanh nghiệp hoá chất trong nước còn yếu, thiếu vốn, thiếu công nghệ, khó cạnh tranh với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Các dự án hóa chất vốn đầu tư lớn, yêu cầu công nghệ cao, trong khi cơ chế, chính sách về tín dụng chưa được phù hợp. Dữ liệu ngành hóa chất còn yếu, gây khó khăn trong dự báo cũng như hoạch định chính sách.
Để ngành công nghiệp hoá chất trở thành trụ cột của nền kinh tế, tháng 6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Hóa chất sửa đổi với nhiều chính sách mới. Trong đó, chính sách phát triển ngành công nghiệp hóa chất; quản lý hóa chất trong vòng đời; hóa chất nguy hiểm trong sản phẩm; và an toàn, an ninh hóa chất. Đây cũng là một trong những điểm mới của Luật Hóa chất năm 2025 so với Luật Hóa chất năm 2007.
Về ưu đãi đầu tư các lĩnh vực trọng điểm, Luật Hóa chất năm 2025 lần đầu tiên đã quy định rõ các lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm như: hóa chất cơ bản, hóa dầu, hóa dược, phân bón chất lượng cao, sản xuất hydro, amoniac xanh, khu công nghiệp chuyên ngành hóa chất, tổ hợp hóa chất quy mô lớn.
Dự án được thực hiện sẽ được hưởng ưu đãi theo cơ chế đặc biệt bao gồm thuế thu nhập và thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi là 10% trong 15 năm theo Luật Thuế năm 2025; ưu đãi về đất đai; hỗ trợ chuyển giao công nghệ; ưu đãi tiếp cận tín dụng; đào tạo nhân lực. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng khuyến khích đầu tư sâu vào các phân ngành chiến lược và mở ra không gian phát triển mới cho ngành công nghiệp hoá chất trong giai đoạn tới.
Luật Hóa chất năm 2025 có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, kỳ vọng khắc phục những tồn tại của Luật Hoá chất 2007, mở ra không gian mới cho ngành công nghiệp hoá chất Việt Nam.