Khái niệm bán khống trong đầu tư chứng khoán, cách bán khống và rủi ro khi bán khống

Bán khống là gì?

Bán khống hay trong tiếng anh còn gọi là short selling, đây là hoạt động kiếm lợi nhuận từ việc sụt giá của một loại chứng khoán như: Cổ phiếu hay trái phiếu.

Theo đó, bán khống chính là hình thức bán một loại tài sản hay chứng khoán mà người bán chưa hoặc không sở hữu nó. Bằng cách vay mượn chứng khoán từ nhà đầu tư khác và bán với giá cao, sau đó kỳ vọng trong tương lai giá cổ phiếu đó sẽ giảm.

Trong tương lai, khi giá cổ phiếu đã giảm người bán có nghĩa vụ mua lại và hoàn trả đủ số lượng chứng khoán đã vay mượn.

Hình minh họa

Hoạt động bán khống lúc này:

Người bán sẽ lời hoặc lỗ bằng với sự chênh lệch giữa giá bán và mua lại, chưa tính chi phí vay mượn.

Lời xuất hiện khi giá mua lại thấp hơn so với giá bán, lỗ khi giá mua lại cao hơn so với giá bán.

Ví dụ:

Bạn vay 1.000 cổ phiếu X., sau đó bán trên thị trường chứng khoán với giá 110.000 đồng/cp, nhận về 110 triệu đồng. Nếu giá cổ phiếu X. giảm 5.000 đồng/cp, bạn dùng 110 triệu đồng của mình mua lại 1.000 cổ phiếu X. chỉ với giá 105 triệu đồng. Như vậy, bạn kiếm được 5 triệu đồng khi bán khống.

Trường hợp ngược lại, cổ phiếu X. tăng 5.000 đồng/cp, bạn sẽ phải mua lại số cổ phiếu trên với giá 115 triệu đồng, tức là lỗ 5 triệu đồng.

Mục đích của việc bán khống chứng khoán

Mục đích đầu cơ thu lợi nhuận

Khi các nhà đầu tư nhận thấy thị trường chứng khoán đang đi vào thời điểm nóng, có xu hướng giảm giá trong tương lai gần, họ sẽ tiến hành bán khống để tối đa lợi nhuận.

Muốn có được nguồn thu từ việc này đòi hỏi bạn phải có kiến thức và kinh nghiệm cao để dự đoán được xu hướng giúp tránh rủi ro ẩn chứa.

Mục đích phòng rủi ro

Thị trường luôn biến động nên nhiều nhà đầu tư muốn bán khống để ngừa rủi ro, giảm tổn thất tốt nhất có thể.

Đặc điểm của bán khống

Người bán không thực sự sở hữu cổ phiếu

Người bán không thực sự sở hữu cổ phiếu đang được bán mà sẽ vay nó từ một môi giới hay đại lý. Thông qua đó, họ có thể thực hiện đặt lệnh bán.

Sau đó, người bán có nghĩa vụ mua lại cổ phiếu vào thời điểm nào đó trong tương lai để hoàn trả lại. Có thể thấy, bán khống chính là các giao dịch ký quỹ, các yêu cầu về dự trữ vốn chủ sở hữu của họ nghiêm ngặt hơn so với giao dịch khi mua.

Thu lợi nhuận từ việc giảm giá của cổ phiếu

Đặc điểm cơ bản thứ hai là thu lợi nhuận từ cổ phiếu giảm giá, dựa vào những phân tích và nhận định người bán kỳ vọng thu lợi từ việc giá chứng khoán giảm. Điều này có thể trái ngược với các đầu nhà đầu tư dài hạn có mong muốn giá tăng.

Bản chất của bán khống là một loại rủi ro

Bản chất đây là một loại rủi ro, thậm chí, bán khống có tỷ lệ rủi ro cao. Việc này có thể mang lại lợi nhuận lớn, nhưng tổn thất mà nó mang lại cũng có thể tăng nhanh chóng và vô hạn cho các lệnh ký quỹ. Vì vậy để tránh rủi ro, những nhà đầu tư thực hiện giao dịch này thường là người có kinh nghiệm và biết cách sử dụng các nguyên tắc cắt lỗ để hạn chế lỗ tối đa. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý việc cắt lỗ khi kích hoạt trên thị trường sẽ không có giá đảm bảo.

Cách bán khống

Để bán khống cổ phiếu, nhà đầu tư cần có tài khoản ký quỹ, có tiền mặt hoặc vốn cổ phần trong tài khoản ký quỹ đó làm tài sản thế chấp. Nhà đầu tư phải giữ đủ vốn chủ sở hữu trong tài khoản làm tài sản thế chấp cho khoản vay ký quỹ (ít nhất 25% theo quy định của từng công ty chứng khoán) nhằm duy trì vị thế bán (giữ cổ phiếu đã vay). Nhà đầu tư sẽ phải trả lãi cho những cổ phiếu đã vay và đảm bảo duy trì các yêu cầu về ký quỹ trong suốt thời gian nắm giữ cổ phiếu đó.

Khi giá cổ phiếu giảm, nhà đầu tư đóng vị thế bán bằng cách mua số lượng cổ phiếu đã vay với giá thấp hơn, sau đó trả lại cho công ty chứng khoán. Để có lợi nhuận, nhà đầu tư nên cân nhắc số tiền lãi suất, hoa hồng và phí phải trả.

Tại Việt Nam, đến nay, Uỷ ban chứng khoán Nhà nước chưa cho phép áp dụng hình thức giao dịch bán khống trên thị trường chứng khoán cơ sở. Một số nhà đầu tư "lách luật" bằng cách giao dịch cá nhân, thực hiện vay mượn giữa các nhà đầu tư cá nhân với nhau, hay còn gọi "bán nhờ trên tài khoản người khác". Tuy nhiên, phương pháp này khá phức tạp và không được áp dụng phổ biến.

Nhà đầu tư có thể thực hiện bán khống trên thị trường chứng khoán phái sinh dựa vào phương thức giao dịch hai chiều của thị trường này. Khi đó, nhà đầu tư có thể bán chứng khoán (hợp đồng tương lai chỉ số VN30) mặc dù không sở hữu cổ phiếu cơ sở, miễn là nhà đầu tư có đủ tiền ký quỹ.

Rủi ro bán khống

Giới hạn mức lãi tối đa

Một loại chứng khoán chỉ có thể giảm về mức 0 gây thua lỗ 100%, tuy nhiên lại không có giới hạn về mức giá cao nhất.

Yêu cầu lường trước sự giảm giá của cổ phiếu

Thị trường trong lịch sử đã di chuyển theo xu hướng tăng, đi ngược lại với việc thu lợi nhuận từ sụt giảm của thị trường. Tuy nhiên, thị trường cổ phiếu không biến động theo một chiều và không có xu hướng dài hạn, nhà đầu tư nên lường trước sự giảm giá của cổ phiếu.

Rủi ro pháp lý

Trong một thị trường rộng lớn, sẽ có rủi ro pháp lý phát sinh với lệnh cấm bán khống để tránh vấn đề hoảng loạn và áp lực bán.

“Kén” nhà đầu tư

Việc này chỉ nên thực hiện với những nhà đầu tư và nhà giao dịch nhạy bén, có nhiều kiến thức và kinh nghiệm để dự đoán trước các rủi ro.

Hơn nữa, việc bán khống không có sự quản lý chặt chẽ nên dễ xuất hiện việc thao túng cổ phiếu và gây tổn thất cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Khái niệm chỉ số IRR, ưu điểm và nhược điểm của chỉ số IRR Khi lựa chọn đầu tư vào các doanh nghiệp, nhà đầu tư thường ưu tiên lựa chọn các doanh nghiệp có tiềm năng và khả ...

Chỉ số GDP (phần 1): Khái niệm và cách tính GDP GDP là một chỉ số quan trọng trong các báo cáo tài chính, thể hiện sức mạnh của một quốc gia.

Tìm hiểu về khái niệm chỉ số P/E, công thức tính chỉ số P/E Để các nhà đầu tư có thể lựa chọn được loại cổ phiếu phù hợp, cũng như biết được mình đã đầu tư vào đúng ...