HSBC: Việt Nam - chuẩn bị cho thời kỳ xuất khẩu “ngủ đông”?

Nhận định trên được đưa ra trong báo cáo “Asian Economics Quarterly: Retooling factory Asia” vừa được HSBC công bố. Đánh giá về Việt Nam, báo cáo viết, sau khi tăng trưởng hơn 17% so với cùng kỳ năm trước trong 3 quý đầu năm 2022, tăng trưởng xuất khẩu đã giảm tốc nhanh chóng trong tháng 10/2022, còn tháng 11/2022 chứng kiến lần sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước.

Dữ liệu gần đây cho thấy, suy giảm xuất khẩu diễn ra ở nhiều lĩnh vực, bao gồm dệt may/da giày, sản phẩm gỗ và máy móc. Cụ thể, suy thoái kinh tế ở Mỹ càng khiến tình hình trở nên khó khăn hơn, vì Mỹ là thị trường lớn nhất của nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam.

Một điểm sáng tích cực là nhu cầu trong nước phần nào đem tới “cứu cánh” - nhờ thị trường lao động tiếp tục phục hồi. Với những thuận lợi nhờ mở cửa trở lại vẫn còn, HSBC nâng dự báo tăng trưởng cho năm 2022 lên 8,1% (dự báo cũ: 7,6%).

Tuy nhiên, những thách thức nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn trong năm 2023, đặc biệt sau khi những hiệu ứng do mở cửa trở lại nhạt dần đi và tác động của lạm phát cao bắt đầu ảnh hưởng dù chậm trễ. Trên cơ sở đó, HSBC điều chỉnh tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023 ở mức 5,8% (dự báo cũ: 6,0%).

Cũng theo HSBC, Việt Nam bắt đầu chứng kiến áp lực lạm phát mạnh hơn. Không chỉ lạm phát cơ bản tăng, tình trạng thiếu hụt năng lượng trong nước cũng khiến lạm lạm phát toàn phần tăng. HSBC điều chỉnh giảm nhẹ dự báo lạm phát cho năm 2022 xuống mức 3,2% (dự báo cũ: 3,4%); còn lạm phát năm 2023 được điều tăng lên 4,0% (dự báo cũ: 3,7%). Điều này đồng nghĩa với việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhiều khả năng sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt.

 “Không giống như các nước trong khu vực như Malaysia hay Indonesia, Việt Nam không có nhiều “room” tài khóa để áp dụng những biện pháp xoa dịu nhằm giảm nhẹ tác động do giá năng lượng tăng cao”, HSBC đánh giá.

Về tiền tệ, NHNN đã chủ động bắt kịp xu hướng chung nhằm đối mặt với tình hình đồng VND yếu đi và lạm phát nhập khẩu tăng. Những đợt tăng lãi suất mạnh tay hơn trong tháng 9 và 10/2022 vừa qua, cho thấy mối quan ngại từ các yếu tố bên ngoài như chu kỳ tăng lãi suất nhanh chóng của Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và những biến động tỷ giá hối đoái.

Các yếu tố bên ngoài đã trở nên thuận lợi hơn trong những tuần gần đây, với việc Fed nhiều khả năng giảm tốc độ điều chỉnh tăng lãi suất và áp lực tỷ giá ngoại tệ dịu bớt. Tuy nhiên, lạm phát cơ bản tăng càng chứng minh chu kỳ tăng lãi suất của NHNN vẫn đang trên đà diễn ra. “Chúng tôi dự báo NHNN sẽ nâng lãi suất tái cấp vốn 50 điểm cơ bản trong quý I/2023 và quý II/2023, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 7,0% vào giữa năm 2023”, các chuyên gia của HSBC dự báo.

Đánh giá về các rủi ro, các chuyên gia của HSBC cho rằng, rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng của Việt Nam là những khó khăn trong thương mại ngày càng gia tăng. Việt Nam không tránh khỏi những tác động do thương mại toàn cầu chậm lại, nói cách khác, giai đoạn “chững lại” đã tới. Kể từ khi xảy ra những căng thẳng thương mại Mỹ và Trung Quốc, Việt Nam là một trong những nước hưởng lợi nhiều nhất xét về thương mại và chuyển hướng đầu tư nước ngoài (FDI), đặc biệt thúc đẩy thị phần xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Cũng chính do đó, Việt Nam bị  ảnh hưởng nhiều hơn khi kinh tế Mỹ suy giảm.

Với những dự báo nhu cầu thế giới chưa phục hồi, HSBC dự báo các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam đang đối diện với một đợt sụt giảm.

“Nhu cầu hàng xuất khẩu suy yếu đã dẫn đến một đợt suy giảm đáng kể trong xuất khẩu của Việt Nam, với tháng 11/2022 đánh dấu sự sụt giảm đáng kể lần đầu tiên trong vòng hai năm qua”, báo cáo viết.

Hơn nữa, Chỉ số PMI sản xuất trong tháng 11/2022 cũng đã rơi vào vùng thu hẹp lần đầu tiên trong năm 2022. Đơn hàng mới, giá bán và việc làm đều xuống thấp, cho thấy tâm lý thị trường đang không tốt.

Các hàng hóa hưởng lợi từ nhu cầu mạnh mẽ trong giai đoạn đại dịch, điện tử và dệt may/da giày, đang chứng kiến giai đoạn “chững lại” khi nhu cầu chuyển dịch sang dịch vụ và tăng trưởng toàn cầu chậm lại.

“Những tín hiệu trên khiến cho triển vọng trong ngắn hạn cho Việt Nam có chút thách thức”, báo cáo của HSBC viết.

Tuy nhiên, bức tranh không chỉ toàn màu xám. HSBC cho rằng, bất chấp “những cơn gió ngược” có tính chu kỳ, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục đầu tư vào Việt Nam. Các tập đoàn công nghệ lớn như Samsung và LG gần đây đã công bố họ sẽ tiếp tục đầu tư vào Việt Nam, càng cho thấy sự hấp dẫn lâu dài của Việt Nam. Đây là những tín hiệu tích cực đối với kinh tế Việt Nam năm 2023.