Hiệp hội Ngân hàng góp ý hoàn thiện dự thảo Thông tư 39/2016/TT-NHNN

Cuộc họp góp ý dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 39/2016/TT- NHNN của Hiệp hội Ngân hàng được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến

Cuộc họp được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến. Tham dự cuộc họp về phía VNBA có: ông Đỗ Việt Hùng, Ủy viên Hội đồng VNBA, đại diện Ủy ban Chính sách VNBA, thành viên HĐQT Vietcombank; ông Nguyễn Văn Phương, thành viên Ban Chủ nhiệm Câu lạc Bộ Pháp chế VNBA, Trưởng phòng Pháp chế Vietcombank; ông Nguyễn Thành Phúc, Phó Tổng Giám đốc FE Credit, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Tài chính Tiêu dùng VNBA; đại diện các tổ chức hội viên (TCHV); lãnh đạo các Ban, đơn vị trong Hiệp hội.

Về phía Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có: bà Bùi Thúy Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ - cơ quan chủ trì soạn thảo Thông tư; bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế; ông Đỗ Hoàng Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách An toàn hoạt động ngân hàng, Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng; đại diện Vụ Pháp chế.

Phát biểu tại cuộc họp, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho biết, Thông tư 39/2016/TT-NHNN (Thông tư 39) là một trong những văn bản vô cùng quan trọng cho hoạt động tín dụng của các TCTD. Đây được coi như là một văn bản xương sống cho hoạt động cho vay khách hàng của các TCTD. Trong quá trình tổ chức thực hiện Thông tư 39 đã có rất nhiều điểm đổi mới nhưng đến nay đã có những nội dung không còn phù hợp, cần điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn.

TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng phát biểu

Sửa đổi, bổ sung để phù hợp thực tiễn

Báo cáo tóm tắt ý kiến góp ý của các TCHV VNBA đối với dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 39 tại cuộc họp, ông Nguyễn Văn Phương, Thành viên Ban Chủ nhiệm CLB Pháp chế Ngân hàng cho biết, việc sửa đổi Thông tư 39 là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay, tạo thuận lợi cho các TCTD, CNNHNNg trong quá trình hoạt động.

Các quy định tại dự thảo Thông tư 39 sửa đổi đã cụ thể hóa được nhiều nội dung quan trọng nhằm khắc phục những khó khăn, lúng túng của các TCTD trong thực tiễn triển khai thời gian qua. Tuy nhiên, qua rà soát và trên cơ sở phản ánh của các TCTD hội viên, ông Nguyễn Văn Phương cho biết, dự thảo Thông tư 39 vẫn còn nhiều điểm cần sửa đổi để phù hợp với thực tiễn hoạt động hiện nay của các TCTD.

Ông Nguyễn Văn Phương, thành viên Ban chủ nhiệm CLB Pháp chế VNBA báo cáo tóm tắt ý kiến góp ý của các TCHV VNBA đối với dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 39

Góp ý cụ thể đối với dự thảo Thông tư 39 (sửa đổi), ông Nguyễn Văn Phương cho biết, các TCHV của VNBA đã có ý kiến đối với các vấn đề như: chủ thể quan hệ vay vốn; khách hàng vay vốn; phương án, dự án chứng minh mục đích sử dụng vốn; xác định thành viên vay vốn; những nhu cầu vốn không được cho vay; thỏa thuận về thứ tự thu nợ gốc, lãi tiền vay; điều kiện cho vay; kiểm soát việc cho vay…; nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng theo quy trình nội bộ…

Ngoài các nội dung của dự thảo sửa đổi, VNBA cũng đưa ra một số vấn đề khác đề nghị NHNN xem xét bổ sung trong Thông tư 39/2016/TT-NHNN, như: quy định về lãi chậm trả; cho vay khách hàng là người không cư trú; cung cấp báo cáo tài chính; cho vay bằng phương thức điện tử; sử dụng hoá đơn điện tử; quy định về hồ sơ đề nghị vay vốn; phí cam kết rút vốn…. Đây là những vấn đề chưa được đề cập trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 39. Trên thực tế, những nội dung này cũng đang gây ra nhiều bất cập cho các TCTD trong quá trình triển khai thực hiện.

Qua thảo luận, rất nhiều ý kiến của các TCTD là hội viên của VNBA như: Vietcombank, VietinBank, Agribank, Techcombank, MSB, Sacombank, Standard Chartered, Shinhan Bank, FE Credit… đều bày tỏ sự đồng tình với những kiến nghị/góp ý đã nêu trong Báo cáo của các TCHV VNBA được ông Nguyễn Văn Phương trình bày trước cuộc họp. Bên cạnh đó, các TCTD tiếp tục chia sẻ thêm những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Thông tư 39, cũng như những bất cập liên quan đến kiến nghị/đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 39.

Ông Đỗ Việt Hùng, thành viên HĐQT Vietcombank, đại diện Ủy ban Chính sách VNBA phát biểu

Một trong những vướng mắc/kiến nghị nổi bật được các TCTD đề cập trong cuộc họp đó là quy định liên quan đến “cho vay bằng phương thức điện tử”. Ông Đỗ Việt Hùng, thành viên HĐQT Vietcombank, đại diện Ủy ban Chính sách VNBA cho rằng, quá trình chuyển đổi số sẽ hỗ trợ nền kinh tế nói chung, các TCTD nói riêng hoạt động hiệu quả hơn. Do vậy, tại dự thảo Thông tư lần này, rất nhiều điểm cụ thể cần phải sửa đổi để phù hợp với thực tế. Hiện nay, các TCTD cũng đã áp dụng phê duyệt tự động đối với những khoản vay nhỏ theo những tiêu chí nhất định…. “Do đó, những vấn đề về thẩm định, quyết định cho vay, chữ ký số, chứng từ, tiêu chí phê duyệt… nên được thống nhất tại dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung lần này”, ông Đỗ Việt Hùng đề nghị.

Đại diện cho khối công ty tài chính tiêu dùng phát biểu tại cuộc họp, ông Nguyễn Thành Phúc, Phó Tổng Giám đốc FE Credit, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Tài chính Tiêu dùng VNBA cũng cho biết, nhu cầu cung cấp dịch vụ ngân hàng trên kênh kỹ thuật số đối với các khoản vay mục đích tiêu dùng là rất lớn, đặc biệt là với các công ty tài chính. Triển khai cho vay trên kênh số sẽ giúp khách hàng tiếp cận tín dụng ngân hàng một cách thuận tiện, dễ dàng, đẩy lùi tín dụng đen.

Cũng theo ông Nguyễn Thành Phúc, mặc dù dự thảo Thông tư lần này đã bổ sung điều khoản quy định về hoạt động cho vay bằng phương tiện điện tử (Điều 24a) trong đó cho phép TCTD thực hiện cho vay bằng phương tiện điện tử phải xây dựng, ban hành, công khai quy trình, hồ sơ thủ tục cho vay bằng phương tiện điện tử phù hợp với quy định tại Thông tư này, quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền, pháp luật về giao dịch điện tử, các quy định pháp luật liên quan để đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin khách hàng và an toàn hoạt động của TCTD, song theo đánh giá của FE Credit, nội dung này vẫn còn giới hạn TCTD trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thẩm định, phê duyệt tự động các khoản vay tiêu dùng do vẫn phải tuân thủ “nguyên tắc phân định trách nhiệm giữa khâu thẩm định và quyết định cho vay” của Thông tư 39.

“Do đó, để tạo khuôn khổ pháp lý vững chắc, bao quát cho hoạt động cho vay bằng phương tiện điện tử, FE Credit đề nghị NHNN bổ sung vào Điều 24a quy định cho phép TCTD được chủ động quyết định áp dụng phương thức thẩm định, phê duyệt tín dụng một cách linh hoạt trên cơ sở bảo đảm được yếu tố độc lập và an toàn. Trong đó, việc thẩm định, phê duyệt cấp tín dụng thực hiện tự động trên hệ thống phần mềm đối với các khoản vay giá trị nhỏ, khoản vay cho mục đích tiêu dùng”, ông Nguyễn Thành Phúc đề nghị.

Cùng chung quan điểm, đại diện Techcombank đề nghị cần có quy định riêng, cụ thể hơn, hợp lý hơn đối với cho vay bằng phương thức điện tử. Thực tế cũng không hẳn chỉ cho vay bằng phương thức điện tử mà là áp dụng công nghệ thông tin (CNTT), áp dụng công nghệ dữ liệu trong hoạt động cho vay. Theo đại diện của Techcombank, nếu chỉ bằng 1 điều sửa đổi như tại dự thảo Thông tư là chưa đáp ứng được, bởi không chỉ hoạt động cho vay nhỏ lẻ mà rất nhiều hoạt động tại các ngân hàng đang áp dụng khoa học dữ liệu và các mô hình tính toán được dựa trên dữ liệu thống kê để trợ giúp cho quá trình tìm kiếm khách hàng, xây dựng sản phẩm, thẩm định và ra quyết định tín dụng đối với các khoản vay… “Do đó, nếu chỉ dùng 1 từ là “cho vay bằng phương thức điện tử” như dự thảo Thông tư là chưa bao hàm hết mà cần phải quy định tại một chương riêng”, đại diện Techcombank nêu vấn đề và đề nghị: “NHNN sớm nghiên cứu và đưa ra hành lang pháp lý “mở đường” để các TCTD tiếp cận và áp dụng các công nghệ 4.0”.

Vướng mắc nổi bật tiếp theo được các TCTD đề cập tới là: “quyền và nghĩa vụ của TCTD khi cho vay”. Đại diện VietinBank đề nghị không đưa vào câu: “TCTD có quyền, nghĩa vụ để kiểm tra, giám sát vốn vay”. “Chúng ta cũng nên bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các TCTD (bên cho vay). Các TCTD có quyền được kiểm tra, giám sát món vay nhưng nghĩa vụ thực hiện/sử dụng món vay đúng mục đích là của người đi vay”, đại diện VietinBank đề nghị.

Đại diện Ngân hàng Standard Chareterd cũng nêu quan điểm, khi cho vay ngân hàng phải được quyền giám sát và khách hàng phải có trách nhiệm tuân thủ. Áp dụng như vậy sẽ tăng độ an toàn cho ngân hàng. Còn nếu quy định như hiện nay các ngân hàng khá bất lợi.

Cũng liên quan đến nội dung này, đại diện Vietcombank và một số ý kiến khác cũng cho rằng, dự thảo Thông tư sửa đổi, Thông tư 39 đang quy định quá nặng trách nhiệm cho cán bộ tín dụng, trong khi đó trách nhiệm của người đi vay lại rất nhẹ. Do vậy, cơ quan soạn thảo cần có ý kiến với các Bộ, ngành liên quan để bảo vệ quyền lợi cho các TCTD.

Một điểm vướng mắc lớn nữa các TCTD đang gặp phải trong hoạt động cho vay theo Thông tư 39 đó là liên quan đến quy định “cung cấp báo cáo tài chính” của phía khách hàng. Đại diện của các ngân hàng như: Agribank, Sacombank, Vietcombank… cho biết, khách hàng doanh nghiệp có rất nhiều loại báo cáo tài chính (báo cáo kiểm toán, báo cáo thuế…) nên ngân hàng rất khó xác định cho vay như thế nào để đúng với quy định pháp luật và không bị sai phạm. Do đó, đại diện các TCTD đề nghị, dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 39 cần quy định rõ: “TCTD cần phải thu thập đồng thời:(i) Báo cáo tài chính nộp cho cơ quan nhà nước, (ii) báo cáo tài chính đã được kiểm toán với trường hợp khách hàng phải lập báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật, (iii) báo cáo tình hình tài chính của khách hàng theo hướng dẫn của các TCTD; hay chỉ cần phải cung cấp 1 trong 3 báo cáo tài chính như trên?. Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung nên có hướng dẫn cụ thể hơn để tháo gỡ vướng mắc cho các TCTD”.

Xây dựng khung pháp lý chung và trao quyền tối đa cho các TCTD

Với những khó khăn các TCTD đang gặp phải, các đại biểu đề nghị việc sửa đổi, bổ sung Thông tư 39 cần tạo thành khung pháp lý chung, phù hợp với các quy định của pháp luật Việt Nam, đồng thời cũng tạo hướng mở để các TCTD áp dụng và triển khai hoạt động cho vay khách hàng thuận lợi nhất. Đồng thời, giúp cho cơ quan quản lý tiếp tục duy trì được kiểm soát rủi ro hệ thống, qua đó giúp nền kinh tế phát triển ổn định.

Ông Đỗ Hoàng Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách An toàn hoạt động ngân hàng, Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng, NHNN phát biểu

Thống nhất các quan điểm được các TCTD nêu tại cuộc họp, đặc biệt liên quan đến cho vay bằng phương thức điện tử, đại diện Vụ Chính sách An toàn hoạt động ngân hàng, Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng, NHNN đề nghị các các TCTD đã ban hành các quy định cho vay theo phương thức điện tử thì chia sẻ với các Vụ, cục chức năng của NHNN làm tài liệu tham khảo để có những điều chỉnh phù hợp trong thông tư tới đây.

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN phát biểu

Đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cho rằng, cuộc họp hôm nay là cơ hội để ban soạn thảo cũng như các đơn vị vụ, cục có liên quan có thêm nhiều góc nhìn trong việc sửa đổi, bổ sung Thông tư cho phù hợp với thực tế. Dự thảo Thông tư 39 sửa đổi chỉ nên quy định “khung” đảm bảo được yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước và nên trao quyền tối đa cho các TCTD, để các TCTD tự chịu trách nhiệm.

Bà Bùi Thúy Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN phát biểu

Với vai trò của cơ quan chủ trì soạn thảo Thông tư giải đáp các đề xuất, kiến nghị tại cuộc họp, bà Bùi Thúy Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN cho biết, mục tiêu của NHNN từ Quyết định 1627 đến Thông tư 39 đều xuyên suốt quan điểm là ban hành khung pháp lý chung về hoạt động cho vay của các TCTD đối với khách hàng. Trên tinh thần đó, các nội dung sửa của Thông tư 39 đều đưa các nguyên tắc cơ bản nhất đến với các TCTD. Trên cơ sở những nguyên tắc chung này, TCTD tự đưa ra các hướng dẫn, quy định nội bộ đối với hoạt động cho vay nhằm đảm bảo phù hợp với đặc thù hoạt động của từng TCTD cũng như đặc thù của các nhóm khách hàng và khẩu vị rủi ro của TCTD.

Đối với quy định cho vay bằng phương thức điện tử, bà Bùi Thúy Hằng cho biết, cơ quan soạn thảo mong muốn đưa ra được khung pháp lý chung hoàn thiện nhất cho việc cho vay bằng phương tiện điện tử, từ đó các TCTD có thể chủ động xây dựng, triển khai thực hiện để tránh được những rủi ro pháp lý sau này.

Bên cạnh đưa ra được các điều khoản quy định đối với việc cho vay bằng phương tiện điện tử, cơ quan soạn thảo cũng nhận thấy cần khắc phục một số điểm trong thực tiễn thời gian qua khi triển khai thực hiện Thông tư 39. Bà Bùi Thúy Hằng cho biết, trong quá trình nghiên cứu, cơ quan soạn thảo cũng đã tiếp thu và đưa vào chỉnh sửa.

“Ngoài ra, còn một số vấn đề về chủ thể vay vốn với những đối tượng không phải là cá nhân cũng không phải là pháp nhân mà hiện nay đã được quy định trong một số nghị định về cho vay nông nghiệp, nông thôn, chúng tôi cũng đã cố gắng khắc phục để đưa vào trong Thông tư 39 để có được khung khổ pháp lý đầy đủ”, bà Bùi Thúy Hằng chia sẻ thêm và mong muốn: “Tiếp tục đồng hành với VNBA và các TCTD trong quá trình sửa đổi, bổ sung Thông tư 39”.

Phát biểu kết luận cuộc họp, TS. Nguyễn Quốc Hùng đánh giá cao các ý kiến chia sẻ từ các cơ quan soạn thảo, các vụ, cục của NHNN và các ý kiến góp ý từ các TCHV. Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng khẳng định lại: Đây là thông tư quan trọng đối với hoạt động của các TCTD và thời gian qua VNBA cũng rất tích cực tham gia góp ý với cơ quan soạn thảo.

Tổng Thư ký đề nghị, tất cả những đề xuất/kiến nghị, hay những khó khăn/vướng mắc các TCTD đang gặp phải (quyền của các TCTD, cho vay bằng phương thức điện tử, báo cáo tài chính của doanh nghiệp, phí liên quan đến các hoạt động cấp tín dụng…) sẽ được cơ quan soạn thảo và NHNN xem xét, tiếp thu, sửa đổi tại Thông tư 39 sửa đổi. Đồng thời đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu về quy định cho vay đối với các đối tượng yếu thế để các công ty tài chính tiêu dùng triển khai cho vay thuận lợi và người yếu thế cũng dễ dàng tiếp cận với các nguồn vốn chính thức, qua đó góp phần ngăn chặn và đẩy lùi tín dụng đen.

“Ngay sau cuộc họp này, VNBA sẽ có báo cáo đầy đủ về những khó khăn vướng mắc các TCTD đang gặp phải khi thực hiện Thông tư 39, cũng như các đề xuất liên quan đến dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 39 gửi tới NHNN và các vụ, cục chức năng. Trong quá trình soạn thảo, VNBA sẽ đồng hành cùng các TCHV và ban soạn thảo để khi văn bản được ban hành phù hợp nhất với thực tiễn, đặc biệt trong quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ”, Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng khẳng định.