Để ngăn chặn nạn cát tặc Hà Nội lộng hành, khoảng 21 giờ hàng ngày, một đội hình đặc biệt (hầu hết là các cụ tuổi đã ngoài 70) chuẩn bị ra bờ sông Hồng. Họ dựng một chiếc lều nhỏ ven sông, bên cạnh là những bao gạch đá để sẵn sàng đối phó. Bất cứ khi nào tàu hút cát trái phép xuất hiện, lập tức tiếng trống được gióng lên báo động, cả làng cùng chạy ra.
 |
| Chiếc lều nhỏ được người dân xã Phú Hồng, Ba Vì, dựng sát bờ sông Hồng để canh tàu cát |
Từ ngoài sông, tiếng máy nổ từ các tàu hút cát trái phép vọng lại, lúc gần lúc xa, nhưng đủ khiến bờ đất rung lắc như có động đất. “Cát tặc Hà Nội” thường hoạt động mạnh về đêm, lợi dụng đêm tối để dễ bề khai thác. Nỗi ám ảnh kéo dài qua từng giờ, từng đêm, khiến người dân không thể chợp mắt.
 |
| Những viên đá được người dân chuẩn bị ven bờ để xua đuổi cát tặc |
 |
| Theo người dân, ném đá lên tàu để xua đuổi các tàu cát khai thác trái phép là biện pháp "cực chẳng đã" |
 |
| Khi bị ném đá, tàu cát sẽ lùi ra xa khỏi tầm ném của người dân |
 |
| Tàu khai thác neo đậu gần bờ, chờ người dân ra về sẽ lao vào khai thác trộm |
“Nó hút ở ngoài kia mà bên trong này nó rung như động đất. Làm sao mà người dân sống được, nằm ngủ mà còn hoảng hốt, không thể nào mà ngủ được. Tiếng máy nổ inh tai. Người dân bức xúc quá mới phải dựng lều để canh đất. Dân ra ném gạch đá, mang xăng dầu ra nhưng không dám ném. Nó thấy người dân ném đá thì nó chạy vào trong khoang tàu. Có tàu ở sát bờ kia. Chúng tôi ném gạch rồi nhưng nó cứ đậu ở đó. Khi nào chúng tôi đi về thì bên này có người cảnh báo rồi, họ gọi thì tàu không hút nữa. Cứ 1 – 2 giờ sáng là lại hút cát. Người dân trong làng phải đi rình, đi mò mãi, mệt quá mất thôi, vất vả quá mất thôi", một người dân xã Phú Hồng cho biết.
Trên bãi sông, đâu đó vẫn in rõ dấu vết sạt lở đang tiến sát vườn tược, nhà cửa. Người dân cho hay, từ Tết 2025 đến nay, hơn 700 mét đất ven bãi bồi sông Hồng đã bị các tàu hút cát trái phép “ngoạm” hết. Họ còn ví von, nếu như thuở xa xưa, đá được dùng để xua đuổi thú dữ, thì ngày nay, những viên đá ấy được ném về phía tàu cát tặc để giữ đất, giữ nhà. Thế nhưng, nhóm tàu khai thác cát trái phép cũng rất tinh vi. Chỉ cần thấy bóng người, tàu rút vòi vào, di chuyển ra xa. Hễ vắng người lại lập tức quay về hút cát.
 |
| Người dân thường xuyên tuần tra đêm ở ven sông Hồng thuộc địa phận xã Phú Hồng |
 |
| Những khuôn mặt lo lắng vì tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng ở ven sông Hồng |
 |
| Theo người dân, đây là khu vực giáp ranh 3 địa phương là Hà Nội, Phú Thọ và Vĩnh Phúc nên tình trạng khai thác cát trái phép diễn biến rất phức tạp |
 |
| Khu vực bờ thửa thuộc xã Phú hồng, huyện Ba Vì đã bị sạt lở sâu hàng chục mét |
“Cái tàu này thì chúng tôi cũng không biết nó từ đâu đến. Từ tất cả các nơi nó đến nó mua cát ở đây. Mà nó mua chui. Đợt trước là nó hút cả ngày, cả đêm. Đến đợt vừa rồi thì bà con bắt đầu tổ chức ra ném gạch đánh trống thì tàu nó trốn, bà con về thì nó lại hút. Có đêm đến mười mấy tàu. Tàu nó hút bằng cái loại máy to ống to, loại máy nó hút có 25 - 30 phút là đầy một tàu gần 1.000 mét khối. Hôm 22 vừa rồi là bà con ở đây đã có cùng nhau đóng góp dựng lên một cái chòi để trông cát tặc. Mà từ hôm đến nay thì nó đỡ được mấy hôm thì chiều hôm nay, tức là hôm nay là ngày 2 mấy thì cát tặc nó lại tiếp tục hút”, ông Nguyễn Ngọc Trai, người dân xã Phú Hồng, huyện Ba Vì, chia sẻ.
Theo ghi nhận của phóng viên, khu vực phía ngoài sông Hồng, khu vực thuộc địa phận xã Phú Hồng có neo đậu hàng chục chiếc tàu, cả chở hàng lẫn khai thác cát, với vòi hút cỡ lớn. Chỉ cần người dân không xuất hiện, chúng lập tức cắm vòi sâu xuống lòng sông, “rút” từng mét khối cát, để lại các vết sạt lở ăn thẳng vào ruộng đồng, tiến gần tới chân móng nhà dân.
 |
| Trắng đêm vừa canh tàu, người dân vừa nơm nớp lo bờ sông có thể trôi tuột xuống bất cứ lúc nào |
 |
| Những người dân này không được phụ cấp, không một đồng thù lao, nhưng vẫn phải thay nhau canh chừng để bảo vệ tài nguyên quốc gia |
 |
| Sau một đêm khai thác trái phép, rất nhiều tàu chở cát lớn đã lấp đầy khoang thuyền |
“Từ Tết đến bây giờ là hút vào nhà chúng tôi vào đất đấy rất là nhiều. Chỉ còn vài chục mét nữa là vào đến nhà chúng tôi. Xin kinh phí UBND xã thì người ta bảo người ta không có cho. Chúng tôi tất cả đồng lòng chung góp vào và xin ủng hộ tất cả người dân ở khu này nữa, dựng một cái lều dựng lều lên. Buổi tối chúng tôi cứ ra đốt đuốc ở đấy, về cái thì là tàu lại hút”, bà Đặng Thị Hồng, người dân xã Phú Hồng, huyện Ba Vì, bức xúc nói.
Được biết, người dân đã báo cáo lên chính quyền nhiều lần, song tình trạng vẫn tái diễn liên tục. Ban ngày, tàu lảng vảng quanh khúc sông, chờ đến đêm khuya hoặc lúc vắng bóng lực lượng chức năng là “ra tay”. Nguyên nhân là do lợi nhuận khổng lồ từ cát khiến các đối tượng khai thác bất chấp các quy định của pháp luật. Tài nguyên thiên nhiên tiếp tục bị bào mòn, môi trường sông bị xâm hại nghiêm trọng, còn người dân vẫn phải “trắng đêm” với những ca trực bất đắc dĩ, chấp nhận hi sinh giấc ngủ để giữ lại từng mét đất, bờ sông cho chính mình.
