Giáp Lào, cách trung tâm Nghệ An hơn 300km, vùng đất đặc biệt không sáp nhập này quyết tâm đổi mới mô hình kinh tế, đưa văn hóa bản địa ra khu vực

29/11/2025 - 13:394 phút đọc

(Banker.vn) Vùng đất biên giới của Nghệ An đang từng bước chuyển mình với phát triển kinh tế – xã hội, đặt mục tiêu tăng trưởng bền vững giai đoạn mới.

Nỗ lực thoát khó và định hướng phát triển bền vững của vùng cao Nghệ An

Xã biên giới Mỹ Lý của tỉnh Nghệ An là một trong những địa phương không thực hiện sáp nhập trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, đồng thời tổ chức mô hình chính quyền hai cấp. Đây là xã có vị trí đặc biệt quan trọng khi nằm cách trung tâm tỉnh 300 km, có đường biên giới dài gần 45 km tiếp giáp ba cụm bản của tỉnh Hủa Phăn (Lào). Với diện tích tự nhiên hơn 21.100 ha và địa hình chủ yếu là đồi núi cao, Mỹ Lý là nơi sinh sống của 4 dân tộc: Kinh, Thái, Mông và Khơ Mú, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 99%.

Trong 5 năm gần đây, dù còn nhiều khó khăn, xã Mỹ Lý đã có những bước chuyển tích cực về kinh tế và đời sống xã hội. Giai đoạn 2020–2025, tốc độ tăng trưởng bình quân của xã ước đạt 7%/năm; thu nhập bình quân đạt 25 triệu đồng/người/năm. Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng giảm dần tỷ trọng nông – lâm – thủy sản, tăng dần tỷ trọng các ngành phi nông nghiệp.

Chăn nuôi vẫn là ngành có lợi thế, với tổng đàn gia súc, gia cầm đạt hơn 44.200 con. Người dân áp dụng mô hình gia trại, tăng cường trồng cỏ, dự trữ thức ăn và kiểm soát dịch bệnh theo hướng an toàn sinh học. Bên cạnh đó, chương trình xây dựng nông thôn mới được triển khai hiệu quả, đến năm 2025 xã đã hoàn thành 10/19 tiêu chí, tổng nguồn lực huy động hơn 4,7 tỷ đồng.

Lâm nghiệp tiếp tục là ngành quan trọng với độ che phủ rừng tăng lên 73,76%. Thu nhập từ bảo vệ rừng và các chương trình hỗ trợ đạt khoảng 3,69 tỷ đồng/năm. Cùng với đó, các ngành nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, rèn đồ sắt, khai thác nguyên liệu rừng… tiếp tục được duy trì, tạo việc làm và tăng thu nhập cho nhiều hộ dân.

Hạ tầng kinh tế – xã hội được đầu tư từng bước, các công trình kỹ thuật được đưa vào sử dụng, giúp cải thiện đời sống người dân. Thương mại – dịch vụ phát triển theo hướng mở rộng mạng lưới phân phối hàng hóa tới vùng sâu, vùng xa. Một số mô hình du lịch cộng đồng bắt đầu hình thành như homestay và không gian văn hóa tháp cổ Xốp Lợt (bản Yên Hòa), hang Thằm Đạn (bản Xốp Tụ). Một câu lạc bộ bảo tồn dân ca Thái đã được thành lập, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương.

Tỷ lệ hộ nghèo đến cuối năm 2024 là 45,12% (568 hộ), hộ cận nghèo chiếm 29,15%, song công tác giảm nghèo được quan tâm và đạt chỉ tiêu hằng năm; các chính sách an sinh xã hội được đảm bảo.

Mục tiêu phát triển giai đoạn mới: Nâng cao nội lực, đột phá tư duy, tăng sức cạnh tranh

Bước sang giai đoạn phát triển mới, xã Mỹ Lý đặt ra định hướng tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, gắn tái cơ cấu kinh tế với đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học – công nghệ. Xã chú trọng khai thác tốt tiềm năng địa phương, phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và nâng cao khả năng tham gia vào chuỗi sản xuất rộng hơn.

Một trong những mục tiêu trọng tâm là phát huy tối đa nội lực, đồng thời thu hút nguồn lực từ bên ngoài để xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm đặc trưng của xã. Những ngành nghề truyền thống như dệt thổ cẩm hay rèn sắt sẽ được hỗ trợ phát triển gắn với du lịch cộng đồng. Công tác đào tạo nghề cũng được định hướng sát với nhu cầu thực tế, ưu tiên lao động trong độ tuổi, gắn với giải quyết việc làm bền vững.

Xã Mỹ Lý xác định hai khâu đột phá gồm: (1) Nâng cao tinh thần gương mẫu và trách nhiệm trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, khắc phục tư tưởng bảo thủ, trông chờ, ỷ lại; (2) Tập trung đào tạo nghề cho lực lượng lao động, tạo nguồn nhân lực có kỹ năng, tăng cơ hội thoát nghèo. Đây được xem là nền tảng quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội ổn định, phù hợp điều kiện miền núi biên giới.

Bên cạnh phát triển kinh tế, Mỹ Lý tiếp tục chú trọng giữ gìn bản sắc văn hóa của các dân tộc. Các lễ hội truyền thống như lễ hội cồng chiêng, lễ hội ăn cơm mới, lễ mừng lúa mới… vẫn được duy trì trong cộng đồng. Trang phục truyền thống của người Thái và người Mông tiếp tục được gìn giữ, trở thành yếu tố đặc sắc để phát triển du lịch văn hóa.

Địa hình núi cao, mùa đông lạnh, mùa hè nắng gắt cùng khí hậu nhiệt đới gió mùa khiến việc sản xuất gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, đây cũng là lợi thế để phát triển nông – lâm nghiệp theo hướng bền vững, kết hợp với du lịch sinh thái và văn hóa. Với quyết tâm của chính quyền và người dân, xã Mỹ Lý đang hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng đời sống, phát triển kinh tế hài hòa với bảo tồn văn hóa và giữ vững ổn định vùng biên Nghệ An.