Giải pháp nào hạn chế người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần?

Ngày 23/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương bên hành lang Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho hay, đã có rất nhiều giải pháp được triển khai nhằm giảm số lượng người rút bảo hiểm xã hội một lần. Tuy nhiên, đến nay con số ấy dường như vẫn chưa "hạ nhiệt".

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga

Phóng viên (PV): Thưa đại biểu, để hạn chế việc rút bảo hiểm xã hội một lần, trong dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã đưa ra 2 phương án. Đại biểu có ý kiến như thế nào về các phương án này?

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga: Chúng ta đã rất nỗ lực rất nhiều nhằm giảm số lượng người rút bảo hiểm xã hội một lần. Tuy nhiên, con số ấy dường như vẫn chưa "hạ nhiệt". Thậm chí, theo báo cáo của cơ quan bảo hiểm, số lượng người rút bảo hiểm xã hội một lần với số người lần đầu tham gia bảo hiểm xã hội là tương đương nhau. Như vậy là mọi nỗ lực mở rộng diện bao phủ của bảo hiểm xã hội của chúng ta dường như là chưa đạt được mục tiêu khi mà vẫn rất nhiều người rút bảo hiểm xã hội một lần.

Trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có đề cập đến việc các quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần và đến thời điểm này, tôi thấy dự thảo Luật vẫn đưa ra 2 phương án khác nhau.

Phương án thứ nhất thì không cho người dân rút một lần với lộ trình thực hiện từ ngày 1/1/2025. Với phương án này có ưu điểm là sẽ hạn chế tuyệt đối việc rút bảo hiểm một lần nhưng lại chưa phù hợp với tình hình hiện nay. Thứ nhất là mạng lưới bao phủ bảo hiểm xã hội của chúng ta còn khá mỏng và chúng ta đang muốn mở rộng mạng lưới bao phủ bằng cách phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện với những đối tượng chưa có bảo hiểm xã hội.

Nếu như cơ quan bảo hiểm không cho người dân được rút bảo hiểm xã hội một lần thì sẽ tác động ngay lập tức đến người tham gia bảo hiểm. Họ có thể không tham gia nữa và chúng ta không mở rộng được độ phủ người dân tham gia bảo hiểm xã hội.

Thứ hai nữa là trong dự thảo Luật đưa ra một phương án nữa là đồng ý cho rút bảo hiểm xã hội nhưng lần đầu tiên chỉ cho rút 50% số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội, còn lại 50% số tiền, sau đó một thời gian nhất định người tham gia bảo hiểm xã hội nếu tiếp tục muốn rút nữa thì chúng ta lại vẫn cho rút theo lộ trình cụ thể.

Như vậy, chúng ta chỉ thay thế việc rút bảo hiểm xã hội một lần bằng nhiều lần. Về bản chất thì không có gì thay đổi, cho nên theo tôi cả hai phương án này đều phải tính toán thêm để làm sao quy định vừa chặt chẽ, vừa tăng được tính hấp dẫn của bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người dân và người dân tự nguyện tham gia nhiều. Sau đó có những chế tài chặt chẽ, những điều kiện kèm theo khi rút như thế nào để người dân không tính toán đến chuyện rút bảo hiểm xã hội một lần.

Trong quá trình rà soát, chúng ta phải có những điều kiện nhất định để người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần không ảnh hưởng đến chính sách an sinh nói chung cũng như không ảnh hưởng đến quỹ bảo hiểm.

PV: Đại biểu nhận định như thế nào về phương án giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ 20 xuống còn 15 năm?

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga: Tôi thống nhất với phương án điều chỉnh số năm đóng bảo hiểm xã hội giảm từ 20 xuống còn 15 năm. Có nhiều ý kiến rất e ngại cho rằng nếu chúng ta giảm như thế, sẽ mang đến nhiều hệ lụy. Tôi cũng nhất trí sẽ có những vấn đề mà chúng ta cần phải tính toán.

Theo đó, thời gian đóng bảo hiểm xã hội 15 năm là rất ngắn so với vòng đời của một con người và so với quãng thời gian lao động của họ. Vì vậy, chúng ta phải tính đến phương án là có những chế tài như thế nào để cho người lao động tránh việc đóng để hưởng bảo hiểm xã hội một lần xong rồi lại đóng tiếp và phải được vài lần như thế để họ trục lợi chính sách.

Việc đóng trong khoảng thời gian 15 năm, đối với những người lao động có thu nhập thấp thì mức đóng bảo hiểm của họ cũng sẽ thấp, thì phần lương hưu mà họ được hưởng cũng sẽ giảm rất thấp, nên khó đảm bảo cuộc sống. Tuy nhiên, quan điểm của tôi là trong điều kiện tình hình kinh tế - xã hội nước ta hiện nay, chúng ta đang hướng đến mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, thì với người lao động, lương hưu dù thấp, có còn hơn là không có.

Bên cạnh lương hưu, họ còn được hưởng một loạt các quyền lợi khác do bảo hiểm xã hội mang đến. Chính vì vậy, tôi vẫn tán thành với phương án giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội xuống còn 15 năm. Tuy nhiên, đi kèm với đó, tôi cũng đề nghị rà soát rất kỹ để có những chế định, điều kiện cụ thể để tránh việc trục lợi chính sách.

PV: Đại biểu có thể cho biết giải pháp khả thi nhằm đạt được mục tiêu bao phủ bảo hiểm xã hội, góp phần vào bảo đảm an sinh xã hội?

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga: Theo thống kê, đa phần người rút bảo hiểm xã hội một lần là những người có thu nhập rất thấp, người lao động nghèo và đối tượng cần đến khoản tiền chi tiêu khi không còn khoản nào khác ngoài tiền bảo hiểm xã hội rút một lần.

Cho nên, tôi mong muốn, cần quan tâm hơn nữa đến các chính sách an sinh xã hội, chăm lo cuộc sống cho người lao động, đặc biệt là những người lao động có hoàn cảnh khó khăn. Như vậy, họ sẽ an tâm hơn, không phải rút bảo hiểm xã hội một lần do sự thúc bách khó khăn trong cuộc sống.

Ngoài ra, việc tăng độ tuổi nghỉ hưu cũng mang tính tích cực hơn. Vì tăng tuổi nghỉ hưu có nghĩa là tăng thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động và sẽ lùi thời điểm hưởng lương hưu đối với đối tượng bảo hiểm bắt buộc. Điều này sẽ tạo thuận lợi hơn đối với quỹ bảo hiểm.

Xin cảm ơn đại biểu!