‘Giải mã’ sự chênh lệch tỷ lệ tận dụng ưu đãi xuất xứ trong các FTA

Mức chênh lệch tỷ lệ tận dụng ưu đãi mẫu C/O trong các FTA

Giai đoạn 2020 - 2025, với vai trò cơ quan đầu mối về hội nhập và đàm phán các hiệp định thương mại tự do (FTA), Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ đàm phán, ký kết, nâng cấp các FTA; đồng thời tổ chức triển khai đồng bộ các chương trình, kế hoạch thực thi.

Trong nhiệm kỳ, Việt Nam đã ký mới 4 FTA gồm RCEP, FTA Việt Nam - Israel, FTA Việt Nam - Vương quốc Anh và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (CEPA), nâng tổng số FTA lên 17 hiệp định với 65 quốc gia và vùng lãnh thổ - nền tảng pháp lý quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bộ Công Thương tiếp tục thúc đẩy đàm phán với các đối tác tiềm năng như GCC, MERCOSUR, EFTA, Canada, Pakistan…, tạo dư địa mở rộng thị trường xuất khẩu. Chất lượng tận dụng FTA được nâng cao, xuất khẩu sang các thị trường thành viên tăng trưởng cao và ổn định, mở rộng về quy mô và đi vào chiều sâu.

margin: 15px auto;" />

Trong giai đoạn qua, công tác tuyên truyền, phổ biến về các FTA đã được các bộ, ngành, địa phương chú trọng triển khai. Bộ Công Thương phối hợp với các địa phương, hiệp hội tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo phổ biến về các Hiệp định thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA, RCEP…

Nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn kiến thức xoay quanh các hiệp định thương mại tự do và cập nhật diễn biến tổng quát tình hình thị trường thành viên của các hiệp định thương mại tự do… cũng được tổ chức. Với sự nỗ lực, đồng lòng của toàn ngành, những chương trình, hành động nêu trên đã góp phần tích cực vào công tác hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển thị trường nước ngoài.

Theo lãnh đạo Bộ Công Thương, thời gian qua, doanh nghiệp trong nước đã thực thi và tận dụng hiệu quả những ưu đãi từ các FTA, tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan tăng dần qua các năm. Tỷ lệ tận dụng ưu đãi mẫu C/O trong các FTA để xuất khẩu tăng trưởng rất nhanh và mạnh, như với UKVFTA từ mức 17,2% năm 2021 lên 36,2% sau hơn 4 năm; tỷ lệ sử dụng ưu đãi mẫu C/O trong EVFTA tăng 35%, trong CPTPP trên 10%.

Vì sao tỷ lệ tận dụng ưu đãi mẫu C/O trong CPTPP thấp?

Song, nếu đối chiếu, so sánh thì tỷ lệ tận dụng ưu đãi mẫu C/O trong các FTA có sự chênh lệch. Nhưng mức chênh lệch này không phản chiếu mức độ tận dụng ưu đãi thuế quan trong từng hiệp định.

Phân tích cụ thể, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu cho biết, đối với thị trường Anh quốc Việt Nam có UKVFTA; với EU, Việt Nam có EVFTA, như vậy, mỗi thị trường có 1 FTA. Chính vì vậy, hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Anh quốc hay EU phải sử dụng mẫu C/O của các FTA đó, nếu không sử dụng hầu như sẽ không có được những ưu đãi đặc biệt.

Tuy nhiên, với CPTPP lại khác. Rất nhiều thành viên trong CPTPP, trong đó có Việt Nam cùng là thành viên của các FTA khác

Ví dụ, như thị trường Australia, hai nước Australia và Việt Nam vừa là thành viên của CPTPP, vừa là thành viên của Hiệp định ASEAN - Australia - Zealand, vừa là thành viên của Hiệp định RCEP. Như vậy hàng hóa xuất khẩu sang Australia có thể lựa chọn theo ba chế độ thuế quan ưu đãi khác nhau, tương ứng với ba bộ quy tắc xuất xứ khác nhau. Chính vì thế, con số liên quan đến sử dụng C/O mẫu CPTPP có sự chia sẻ với các FTA còn lại.

Tương tự với thị trường Nhật Bản, Nhật Bản và Việt Nam đều là thành viên của Hiệp định ASEAN - Nhật Bản, Hiệp định Việt Nam - Nhật Bản, Hiệp định RCEP, Hiệp định CPTPP. Như vậy, doanh nghiệp trong nước xuất khẩu sang thị trường này đang có 4 cơ hội để hưởng ưu đãi thuế quan theo 4 khuôn khổ khác nhau. Với 4 khuôn khổ khác nhau tương ứng là các bộ quy tắc xuất xứ khác nhau, các mẫu C/O khác nhau.

“Một thực tế rất rõ nét, đó là hàng xuất khẩu đi Nhật Bản hiện nay đang có sự chia sẻ về việc cấp C/O mẫu CPTPP với các mẫu khác. Nếu như nhìn cụ thể vào con số liên quan đến C/O trong CPTPP cấp cho hàng đi Nhật Bản thì con số khá thấp, chỉ khoảng 3% nhưng nhìn tổng thể không phải chỉ có 3% hàng xuất khẩu đi Nhật Bản được hưởng ưu đãi thuế quan mà ưu đãi thuế quan còn nằm ở các hiệp định khác, ví dụ như Hiệp định ASEAN - Nhật Bản, Hiệp định Việt Nam - Nhật Bản hay như Hiệp định RCEP”, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu phân tích.

Cũng theo lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu, trong các hiệp định mà hai nước Việt Nam - Nhật Bản cùng là thành viên, thì FTA giữa ASEAN - Nhật Bản thì tỉ lệ cấp C/O ưu đãi lên tới tầm khoảng 25%, tỷ lệ cấp C/O theo trong Hiệp định Việt Nam - Nhật Bản tầm khoảng 20% và trong RCEP khoảng gần 5%. Nếu cộng tổng vào: C/O ASEAN - Nhật Bản 25%; C/O Việt Nam - Nhật Bản 20%, RCEP khoảng gần 5% và CPTPP cũng khoảng gần 5%.

Như vậy tổng cộng hàng hóa xuất khẩu đi Nhật Bản hiện nay đang được hưởng ưu đãi thuế quan đến 50% tổng số kim ngạch, không chỉ nhìn vào 3% C/O trong CPTPP.

Đó là một số con số và một số những điểm minh chứng rất cụ thể liên quan đến vấn đề tại sao lại có sự chênh lệch về cấp C/O ưu đãi đối với một số thị trường CPTPP hay là sử dụng C/O ưu đãi CPTPP so với các thị trường khác hoặc so với các FTA khác như UKVFTA hay EVFTA và chúng ta kết luận rằng là những thị trường kia là một thị trường, một FTA ưu đãi, còn đối với CPTPP thì chúng ta có một thị trường nhưng nhiều FTA cho nên rõ ràng có sự chia sẻ liên quan đến con số cấp C/O.

Tỷ lệ sử dụng, cấp C/O ưu đãi trong CPTPP đang chia sẻ với các FTA khác mà Việt Nam và các nước thành viên trong CPTPP cùng tham gia.