 | Từ "ngai vàng" rơi xuống "vực sâu", giá gạo đang đi về đâu? |
| Giá lúa gạo hôm nay 10/3/2025: Thị trường duy trì ổn định, giao dịch sôi động |
Ấn Độ điều chỉnh chính sách, thị trường gạo toàn cầu biến động mạnh
Ấn Độ hiện chiếm 40% tổng sản lượng gạo xuất khẩu toàn cầu, do đó, mọi quyết định liên quan đến ngành gạo của nước này đều gây ảnh hưởng sâu rộng đến thị trường quốc tế.
Cuối năm 2024, Ấn Độ đã dỡ bỏ hai lệnh cấm xuất khẩu gạo, cho phép xuất khẩu trở lại một số loại gạo không phải Basmati. Động thái này ngay lập tức khiến thị trường gạo thế giới chao đảo. Giá gạo giảm mạnh do nguồn cung từ Ấn Độ đổ về ồ ạt, trong khi sản lượng gạo của các quốc gia xuất khẩu lớn như Việt Nam, Thái Lan, Pakistan cũng đang trong xu hướng tăng.
 |
Theo số liệu mới nhất, sản lượng gạo toàn cầu trong niên vụ 2024-2025 dự kiến đạt 533,8 triệu tấn, tăng 3,4 triệu tấn so với dự báo trước đó và cao hơn 10 triệu tấn so với năm 2024. Điều này tạo nên một cuộc cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực xuất khẩu gạo, với nhiều áp lực lên giá cả và chính sách thương mại của các nước liên quan.
Giá gạo lao dốc mạnh nhất trong ba năm qua
Hậu quả của quyết định từ Ấn Độ là sự sụt giảm giá gạo trên diện rộng. Cụ thể:
Giá gạo 5% tấm của Việt Nam giảm từ 700 USD/tấn (tháng 8/2023) xuống còn 395 USD/tấn (tháng 2/2025), giảm tới 43% – mức giảm mạnh nhất trong ba năm gần đây.
Giá gạo 5% tấm của Thái Lan hiện ở mức 410 USD/tấn, giảm mạnh so với thời điểm giữa năm 2024.
Giá gạo Ấn Độ cũng giảm còn 380 USD/tấn, đưa nước này trở thành lựa chọn hàng đầu cho các quốc gia nhập khẩu nhờ giá cạnh tranh.
Sự sụt giảm giá gạo không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu mà còn tạo ra nhiều hệ lụy với người trồng lúa, đặc biệt là tại Việt Nam và Thái Lan – những quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu gạo.
Việc Ấn Độ quay lại xuất khẩu với sản lượng lớn đã khiến các quốc gia xuất khẩu gạo truyền thống gặp khó khăn:
Việt Nam: Xuất khẩu gạo đang chịu áp lực lớn khi các khách hàng lớn như Philippines, Indonesia và Malaysia giảm nhập khẩu do đã đủ nguồn cung dự trữ. Philippines, thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, đã giảm nhu cầu nhập khẩu tới 40% trong năm 2025.
Thái Lan: Dù sản lượng gạo dự báo đạt 20,1 triệu tấn (tăng nhẹ so với năm trước), nhưng giá gạo thấp khiến doanh thu không đạt kỳ vọng.
Pakistan: Cũng đang gặp khó khăn khi gạo Ấn Độ tràn vào thị trường châu Phi với mức giá thấp hơn.
Không chỉ các nước sản xuất, ngay cả các quốc gia nhập khẩu gạo cũng thay đổi chính sách để thích ứng với tình hình mới.
Ấn Độ đẩy mạnh chiến lược nâng cao vị thế trên thị trường gạo
Dù tăng cường xuất khẩu, Ấn Độ không chỉ tập trung vào số lượng mà còn đầu tư mạnh vào việc nâng cao giá trị gạo xuất khẩu. Gần đây, nước này đã cấp mã HS mới cho gạo có chỉ dẫn địa lý (GI) – một bước đi quan trọng để phân biệt các giống gạo đặc sản và mở rộng thị phần quốc tế.
Tháng 1/2025, Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ Nirmala Sitharaman công bố sửa đổi Đạo luật Thuế xuất nhập khẩu, hỗ trợ xuất khẩu các loại gạo cao cấp. Chính sách này giúp Ấn Độ không chỉ cạnh tranh về giá mà còn nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu, tăng sức hút trên thị trường toàn cầu.
Ngoài ra, Ấn Độ cũng đang mở rộng các hợp đồng xuất khẩu G2G (Chính phủ với Chính phủ) để đảm bảo thị phần ổn định. Trong tháng 1/2025, nước này đã thông qua xuất khẩu 1 triệu tấn gạo non-Basmati sang Indonesia và tiếp tục duy trì các hợp đồng với Bangladesh, các quốc gia châu Phi và Trung Đông.
Tương lai nào cho thị trường gạo thế giới?
Dự báo trong năm 2025, sản lượng gạo của Ấn Độ sẽ đạt 145 triệu tấn, với xuất khẩu có thể lên tới 21 triệu tấn, cao hơn 3 triệu tấn so với năm 2024. Điều này cho thấy Ấn Độ tiếp tục duy trì vị trí quốc gia xuất khẩu gạo số 1 thế giới.
Tuy nhiên, các nước xuất khẩu khác như Việt Nam, Thái Lan và Pakistan cần có chiến lược thích ứng để không bị mất thị phần. Một số giải pháp có thể bao gồm:
Tăng cường xuất khẩu gạo chất lượng cao, tập trung vào các thị trường có yêu cầu tiêu chuẩn khắt khe như Nhật Bản, châu Âu.
Đẩy mạnh chế biến sâu, sản xuất gạo hữu cơ để tạo giá trị gia tăng.
Tìm kiếm thị trường mới, tránh phụ thuộc vào một vài khách hàng lớn như Philippines hay Trung Quốc.
Trong khi đó, với nguồn cung gạo toàn cầu tăng mạnh, giá gạo sẽ tiếp tục chịu áp lực giảm trong những tháng tới.
Minh Phương