Theo Hiệp hội Dừa Việt Nam, hiện cả nước có khoảng 202.000ha trồng dừa, trong đó 181.000ha đang cho thu hoạch với sản lượng 2,28 triệu tấn mỗi năm. Riêng vùng Đồng bằng sông Cửu Long chiếm hơn 85% diện tích, cung ứng gần 1,95 triệu tấn và trở thành trung tâm dừa lớn nhất Việt Nam.

Vài năm trở lại đây, mặt hàng này được ví là "ngôi sao mới" trong nhóm nông sản xuất khẩu triệu đô. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, chỉ riêng tháng 9/2025, kim ngạch xuất khẩu dừa tươi đạt hơn 41 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 9 tháng, xuất khẩu dừa tươi đạt 138 triệu USD, tăng 17% so với năm 2024.

Không chỉ dừng ở quả tươi, ngành dừa Việt Nam còn đa dạng hóa hơn 100 sản phẩm chế biến như cơm dừa sấy, dầu dừa, nước dừa đóng hộp, than hoạt tính từ gáo dừa… với kim ngạch xuất khẩu gần 260 triệu USD, tăng tới 55% so với cùng kỳ.

Mỹ hiện là thị trường nhập khẩu lớn nhất, chiếm gần 26% tổng kim ngạch xuất khẩu, tiếp đến là Trung Quốc, Tây Ban Nha, Puerto Rico, Úc và Campuchia tăng trưởng gấp 2–3 lần so với năm ngoái.

Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng lập đỉnh, giá dừa tươi trong nước đã lao dốc không phanh. Từ mức 180.000 đồng/chục (12 trái) hồi tháng 8, nay thương lái chỉ còn mua 40.000–50.000 đồng/chục, tương đương thời điểm thấp nhất trong nhiều năm. Tình trạng sụt giá xảy ra trên diện rộng, đặc biệt ở các tỉnh trọng điểm như Bến Tre, Trà Vinh, Tiền Giang.

Một số doanh nghiệp thu mua cho biết, sau khi thị trường Trung Quốc mở cửa trở lại, xuất khẩu tăng quá nhanh khiến nhiều đơn vị mua ồ ạt, không chọn lọc kỹ, dẫn tới hàng xuất khẩu không đồng nhất kích cỡ và chất lượng.

Ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, cho biết: “Doanh nghiệp chạy theo số lượng, không chú trọng tiêu chuẩn kỹ thuật. Có container chứa cả dừa già, dừa non, dừa hư. Khi bị trả hàng, doanh nghiệp phải bán tháo trong nước, kéo giá toàn thị trường xuống thấp.”

Một số đối tác nhập khẩu Trung Quốc đã tạm ngưng đặt hàng hoặc siết chặt tiêu chuẩn, khiến lượng tồn kho tăng cao. Thêm vào đó, chi phí logistics và kiểm định cũng tăng, làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, nguyên nhân gốc rễ nằm ở kỹ thuật trồng trọt chưa đồng bộ: Vẫn còn vùng sử dụng phương pháp tưới tiêu lạc hậu; Chưa áp dụng quy trình chăm sóc sinh học – hữu cơ; Thiếu liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu. Điều này khiến chất lượng quả dừa không ổn định, độ ngọt và độ béo chênh lệch, dẫn đến việc nhiều lô hàng không đạt chuẩn quốc tế.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, việc giá dừa giảm sâu là "phản ứng tự nhiên của thị trường" sau giai đoạn tăng trưởng quá nhanh. Trong 2 năm qua, nhiều vùng trồng mới được mở rộng ồ ạt nhưng chưa theo quy hoạch, dẫn đến nguồn cung vượt cầu ở thời điểm hiện tại.

Xu hướng giảm giá dừa tươi không chỉ xảy ra ở Việt Nam. Báo cáo từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, giá dừa tại Thái Lan là quốc gia sản xuất lớn nhất khu vực cũng đang giảm mạnh, chỉ còn 1.300–2.100 đồng/quả, thấp hơn chi phí sản xuất. Điều này cho thấy nguồn cung toàn cầu dư thừa, gây áp lực lên giá.

Trước tình trạng trên, Hiệp hội Dừa Việt Nam cho rằng ngành cần nhanh chóng chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng sinh thái ít phát thải để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Các giải pháp trọng tâm cần lưu ý về những quy hoạch lại vùng nguyên liệu tập trung, chuẩn hóa kỹ thuật trồng, chăm sóc và thu hoạch; Xây dựng thương hiệu vùng trồng gắn với chỉ dẫn địa lý, đặc biệt cho dừa Bến Tre, Trà Vinh, Bình Định; Khuyến khích nông dân áp dụng canh tác hữu cơ, quản lý dịch bệnh theo hướng tổng hợp; Đẩy mạnh liên kết chuỗi giữa nông dân, doanh nghiệp và nhà phân phối để đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.