Đồng thuận giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn

Tham dự cuộc họp còn có: ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam; cùng đại diện lãnh đạo của các tổ chức hội viên thuộc Hiệp hội.

Về phía NHNN có sự tham dự của: bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng Phụ trách Vụ Tín dụng các ngành kinh tế; bà Bùi Thúy Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ; ông Trần Đăng Phi, Phó Chánh thanh tra Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng; và đại diện các vụ, cục liên quan.

Phát biểu tại cuộc họp, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, các tổ chức tín dụng (TCTD) đang hết sức khó khăn. Tốc độ tăng trưởng vốn tăng chậm, chỉ bằng một nửa so với tốc độ tăng trưởng tín dụng. Đặc biệt trong tháng 10 và tháng 11 vừa qua, nhiều ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản nhất thời trong bối cảnh thị trường liên ngân hàng điều chỉnh.

Tuy vậy, nhờ các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, kịp thời của Ngân hàng Nhà nước, thị trường ngoại tệ, tỷ giá bớt căng thẳng, thanh khoản hệ thống ngân hàng đã được cải thiện hơn. Tuy nhiên, mặt bằng lãi suất huy động ở thị trường 1 vẫn rất cao, phổ biến từ 9 - 10% đối với kỳ hạn trên 12 tháng, trong đó một số Ngân hàng có mức lãi suất lên tới 11,5%/năm. Việc một số NHTM điều chỉnh tăng lãi suất huy động gây nên tình trạng cạnh tranh huy động gay gắt, tạo tâm lý bất ổn đối với cả người gửi tiền và người đi vay.

Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: Minh Ngọc

Trước tình hình đó, ngày 7/12/2022, Hiệp hội Ngân hàng họp với các ngân hàng hội viên để kêu gọi thống nhất áp dụng mức lãi suất huy động tại các kỳ hạn tối đa 9,5%/năm (kể cả các khoản khuyến mại cộng lãi suất) ổn định mặt bằng lãi suất huy động, đảm bảo an toàn thanh khoản hệ thống ngân hàng, đặc biệt trong những tháng cuối năm, trên cơ sở đó tiết giảm chi phí nhằm giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp.

Sau cuộc họp ngày 7/12/2022, Hiệp hội Ngân hàng đã có Công văn số 454/HHNH-PLNV ngày 9/12/2022 báo cáo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước kết quả cuộc họp và kiến nghị Thống đốc một số giải pháp hỗ trợ các NHTM liên quan đến hỗ trợ thanh khoản từ nay đến hết Tết nguyên đán 2023; đồng thời thống nhất mức lãi suất huy động tại các kỳ hạn tối đa 9,5%/năm (kể cả các khoản khuyến mại cộng lãi suất).

Mặt khác, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh, sau khi điều chỉnh room tín dụng từ 1,5-2%, đã có 16 ngân hàng đã cam kết giảm tiền lãi với số tiền khoảng 3.500 tỷ đồng, mức lãi suất giảm từ 0,5% - 3%/năm.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: Minh Ngọc.

Vì vậy, Hiệp hội Ngân hàng đề nghị các TCTD, NHTM hội viên thực hiện nghiêm túc kêu gọi đồng thuận lãi suất huy động tại mọi kỳ hạn không quá 9,5%/năm (đã bao gồm các khoản khuyến mại); các TCTD, nhất là 30 TCTD đã được phân bổ chỉ tiêu tín dụng bổ sung căn cứ khả năng, năng lực tài chính của mình, tiếp tục tiết giảm chi phí nhằm hỗ trợ khách hàng giảm lãi suất cho vay từ 0,5 - 2%/năm.

Chia sẻ tại cuộc họp, Phó Thống đốc thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, việc các ngân hàng giảm lãi suất huy động, giảm lãi suất cho vay theo quy mô và tiềm lực là để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế. NHNN sẽ có giải pháp hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng thông qua các công cụ như OMO, cho vay tái cấp vốn, Swap ngoại tệ.

''Giảm lãi suất không thể để các ngân hàng rơi vào tình trạng suy yếu về năng lực tài chính, giảm lãi suất không để các ngân hàng lỗ và tạo ra bất cập về cơ chế điều hành chung. Nhưng ngược lại, cũng không thể để lãi suất tăng đến mức gây ra những khó khăn cho doanh nghiệp và người dân… Giảm lãi suất quan trọng nhất là cắt giảm chi phí hoạt động và lợi nhuận, các cổ đông cũng cần chia sẻ với khó khăn chung'', Phó Thống đốc nêu rõ.

So với cuối năm 2021, nhìn chung, lãi suất huy động của hệ thống ngân hàng hiện nay đã tăng khoảng 3 – 4% ở các kỳ hạn trên 6 tháng và trên 12 tháng. Theo Hiệp hội Ngân hàng, có nhiều nguyên nhân khiến lãi suất huy động hiện nay chưa có xu hướng giảm, cụ thể:

Thứ nhất, một số ngân hàng quy mô vừa và nhỏ vẫn buộc phải tăng lãi suất lên mức cao hơn mặt bằng chung của thị trường để giữ chân khách hàng (do người dân có hiện tượng thiếu niềm tin vào NHTM quy mô nhỏ nên có xu hướng gửi tiền đến các ngân hàng có vốn nhà nước), chứ không hẳn gặp vấn đề thanh khoản;

Thứ hai, giao dịch tín chấp trên thị trường liên ngân hàng bị hạn chế, các giao dịch hầu như đều bị yêu cầu có tài sản đảm bảo và bị áp tỷ lệ phòng vệ rủi ro quá cao so với thời điểm trước đó. Các NHTM có quy mô vừa và nhỏ buộc phải thực hiện giao dịch tiền tệ có tài sản đảm bảo như giấy tờ có giá để đáp ứng nhu cầu thanh khoản hàng ngày, tuy nhiên, khối lượng giấy tờ có giá sẵn có để phục vụ cho nhu cầu trên không nhiều;

Thứ ba, áp lực thực hiện quy định về tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn, cho vay trung dài hạn (tỷ lệ này đã bị giảm từ 37% xuống 34% vào tháng 10/2022, theo lộ trình thì tháng 10/2023 sẽ giảm tiếp tục xuống 30%) - dẫn đến các NHTM đẩy lãi suất huy động vốn trung dài hạn lên cao hơn nhằm đảm bảo tuân thủ quy định. Mặt khác, đối với tài khoản vốn chuyên dùng của khách hàng, đây là nguồn tiền tương đối ổn định, bền vững nhưng theo quy định tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN không được tính vào tổng tiền gửi phục vụ cho việc tính tỷ lệ LDR (Tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi).

Thứ tư, các NHTM tham gia thị trường liên ngân hàng không nắm bắt được thông tin của NHTM tham gia, do vậy, không có thông tin đánh giá ngân hàng đối tác, để cân nhắc, ra quyết định cho vay/gửi tiền tại NHTM khác, dẫn dến có thời điểm một số NHTM gặp khó khăn về thanh khoản và phải nâng lãi suất huy động để đảm bảo thanh khoản.

Phát biểu ý kiến tại cuộc họp, đại diện các TCTD đã thống nhất đồng thuận với mức lãi suất huy động tại các kỳ hạn tối đa 9,5%/năm và cam kết sẽ giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp. Để triển khai có hiệu quả việc giảm lãi suất, các ngân hàng đề nghị NHNN hỗ trợ thanh khoản tối đa qua thị trường mở (OMO), bỏ đấu thầu lãi suất với kỳ hạn 91 ngày, nới tỷ lệ LDR, hỗ trợ nghiệp vụ Swap... Cùng với đó, các ngân hàng cũng mong muốn Ngân hàng Nhà nước sẽ có chế tài, quy định để các TCTD thực hiện nghiêm việc giảm lãi suất, tránh tình trạng giảm lãi suất nhưng lại tăng các khoản phí, gây thêm gánh nặng cho doanh nghiệp.

Toàn cảnh cuộc họp. Ảnh: Minh Ngọc

Phát biểu tại cuộc họp, bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng Phụ trách Vụ Tín dụng các ngành kinh tế khẳng định, NHNN đã ban hành đầy đủ khung pháp lý các công cụ hỗ trợ để đảm bảo thanh khoản cho hệ thông ngân hàng, đề nghị các NHTM bám sát chỉ đạo và các quy định đã được ban hành. Bên cạnh đó, trong khi triển khai Nghị định 31/2022/NĐ-CP và Thông tư 03/2022/TT-NHNN về gói hỗ trợ lãi suất 2% từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, còn những vướng mắc và khó khăn gì, các NHTM cần báo cáo để NHNN hỗ trợ.

Còn bà Bùi Thúy Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, cho biết, NHNN đã có những giải pháp thiết thực giúp giảm áp lực thanh khoản lên các ngân hàng trong những ngày cuối năm và dịp Tết nguyên đán 2023 như tăng kỳ hạn cho các khoản vay cầm cố giấy tờ có giá trên thị trường mở (OMO) lên 91 ngày, thay vì chỉ 14 ngày như những phiên giao dịch trước đó; đồng thời bổ sung thêm một loạt giấy tờ có giá được lưu ký tại NHNN... "NHNN luôn sẵn sàng hỗ trợ các TCTD, dựa trên các đề xuất của các TCTD để xây dựng cơ chế kênh tái cấp vốn", bà Bùi Thúy Hằng chia sẻ.

Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Phó Thống đốc Đào Minh Tú một lần nữa khẳng định, chính sách tiền tệ hiện tại là rất tích cực đối với các ngân hàng và nền kinh tế.

“NHNN sẽ không để NHTM nào, kể cả ngân hàng nhỏ, rơi vào tình trạng mất thanh khoản. Chính sách tiền tệ hiện nay vừa đảm bảo cung ứng vốn, vừa đảm bảo thanh khoản, đồng thời kiểm soát lạm phát cho cả năm nay và năm 2023”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh.

Phó Thống đốc hoan nghênh và đánh giá cao tinh thần đồng thuận giảm lãi suất của các TCTD đối với lời kêu gọi của Hiệp hội Ngân hàng. Đặc biệt, Phó Thống đốc biểu dương 4 NHTM Nhà nước đã có những cam kết thể hiện quan điểm hết sức tích cực đối với việc giảm lãi suất.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú đề nghị các NHTM quan tâm và tạo điều kiện tối đa cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, dù nền kinh tế trong nước và thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức, tác động đến hoạt động của ngành Ngân hàng và việc đảm bảo an toàn hệ thống và thanh khoản của các ngân hàng là một nhiệm vụ quan trọng.

Kết luận cuộc họp, Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng đánh giá cao tinh thần tích cực, nhất trí đồng thuận của các TCTD hội viên đối với kêu gọi của Hiệp hội Ngân hàng. Sau cuộc họp, Hiệp hội Ngân hàng sẽ có văn bản gửi tới tất cả các tổ chức hội viên và báo cáo Thống đốc NHNN về kết quả của cuộc họp.

Bên cạnh đó, Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng cũng đánh giá cao các kiến nghị mang tính thực tiễn của các TCTD. Hiệp hội Ngân hàng sẽ tiếp tục kiến nghị NHNN hỗ trợ tối đa cho các tổ chức tín dụng, phối hợp chặt chẽ với các vụ, cục chức năng để đưa ra những chích sách thiết thực, thực sự hỗ trợ cho các TCTD, từ đó có những hỗ trợ tốt hơn cho doanh nghiệp và nền kinh tế.