Doanh nghiệp ghi nhận các chính sách hỗ trợ tận dụng FTA

Hài lòng với hiệu quả hỗ trợ tận dụng FTA từ cơ quan quản lý

Theo kết quả khảo sát trong Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định thương mại tự do của các địa phương - FTA Index năm 2024 do Bộ Công Thương triển khai thực hiện, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước đánh giá rất cao hiệu quả từ các chương trình, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA.

Cụ thể, kết quả khảo sát cho thấy, có 34,1% doanh nghiệp đánh giá hoạt động hỗ trợ chính sách của cơ quan quản lý nhà nước, địa phương (cụ thể là của Bộ Công Thương, Sở Công Thương các tỉnh, thành phố) ở mức “rất hiệu quả” và “hiệu quả”.

Với chính sách hỗ trợ doanh nghiệp kết nối với doanh nghiệp FDI tại Việt Nam có tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá “hiệu quả” và “rất hiệu quả” cao nhất với tỷ lệ 33%; tiếp theo là chính sách hỗ trợ ứng phó các biện pháp phòng vệ thương mại, xây dựng và bảo vệ thương hiệu với tỷ lệ 32%.

Chính sách hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ và hỗ trợ tiếp cận tín dụng có tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá “hiệu quả” và “rất hiệu quả” thấp nhất với tỷ lệ chỉ 28%.

34,79% doanh nghiệp FDI đánh giá hiệu quả việc tận dụng các chính sách hỗ trợ của cơ quan quản lý, đặc biệt trong tận dụng FTA. Ảnh: Hồng Ngọc

Chia theo loại hình doanh nghiệp, doanh nghiệp FDI tận dụng hiệu quả nhất các chính sách hỗ trợ, đặc biệt trong tận dụng FTA (34,79% đánh giá “Hiệu quả”, 5,50% đánh giá “Rất hiệu quả”) và kết nối với doanh nghiệp FDI (35,16% doanh nghiệp đánh giá “Hiệu quả”, 6,13% đánh giá “Rất hiệu quả”).

Trong khi đó, doanh nghiệp nhà nước đạt tỷ lệ đánh giá “Hiệu quả” cao ở một số chương trình như tận dụng FTA (37,50%), nhưng tỷ lệ “Rất hiệu quả” tương đối thấp. Chẳng hạn trong các chương trình ứng dụng khoa học công nghệ và nguồn vốn, tiếp cận tín dụng, không có doanh nghiệp nào đánh giá “Rất hiệu quả”.

Các doanh nghiệp rất quan tâm đến các chương trình và chính sách hỗ trợ dành riêng cho tận dụng FTA với tỷ lệ 78,3% doanh nghiệp cho rằng “rất cần thiết” và “cần thiết”. Các chương trình và chính sách hỗ trợ dành riêng cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng nhận được sự quan tâm rất lớn khi có tới gần 80% doanh nghiệp cho rằng “rất cần thiết” và “cần thiết”.

Ngoài ra, các chương trình xử lý vấn đề nội tại của doanh nghiệp như vốn, công nghệ... hay các chương trình khác nhận được sự quan tâm ít hơn, với khoảng 75% doanh nghiệp cho rằng “rất cần thiết” và “cần thiết”.

Theo loại hình doanh nghiệp, doanh nghiệp nhà nước có nhu cầu cao nhất đối với các chương trình hỗ trợ. Ví dụ, đối với chương trình tận dụng FTA, 66,67% đánh giá “Cần thiết” và 20% “Rất cần thiết”. Trong khi đó, doanh nghiệp ngoài nhà nước cũng thể hiện nhu cầu cao ở các chương trình hỗ trợ, đặc biệt là tận dụng FTA với 55,19% đánh giá “Cần thiết” và 21,19% đánh giá “Rất cần thiết”.

Tương tự đối với các loại chương trình/chính sách hỗ trợ còn lại, hầu hết các doanh nghiệp, bất kể loại hình, đều bày tỏ nhu cầu, sự cần thiết cao đối với việc xây dựng các chương trình/chính sách hỗ trợ tận dụng các FTA.

Hướng đến doanh nghiệp vừa để dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ

Thực tế, thời gian qua, các Bộ, ngành và các địa phương đều có các biện pháp hỗ trợ dành cho doanh nghiệp khá đa dạng. Tuy nhiên, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho rằng, có nhiều thách thức trong trong thực hiện các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.

“Mặc dù các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực vẫn được triển khai tại các địa phương, nhưng phần lớn các hoạt động này chủ yếu được thực hiện trong khuôn khổ chính sách phát triển chung của tỉnh, không phải dành riêng cho việc thực thi FTA nào đó.

Điều này dẫn đến hoạt động hỗ trợ mang tính dàn trải, chưa có điều kiện tập trung vào các lĩnh vực hoặc ngành hàng có thế mạnh của tỉnh và có cơ hội tiếp cận từ thị trường các FTA” - ông Khanh nêu rõ thực tế.

Ngoài ra, nguồn tiền để triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp cũng là thách thức lớn. “Những hỗ trợ bằng tiền hiện nay của chúng ta không phải là quá nhiều và còn tản mác, chưa nhất quán được với nhau. Do đó, cần thống nhất được các nguồn lực còn đang tương đối hạn chế để trở thành một nguồn lực thống nhất nhằm tận dụng hiệu quả hơn” - ông Khanh nhấn mạnh.

Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA nên tập trung vào doanh nghiệp quy mô vừa để dẫn dắt, kéo các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cùng đi lên. Ảnh: Chung Huy

Bên cạnh đó, hỗ trợ nhưng phải đảm bảo phù hợp với các cam kết, phải nhất quán từ Trung ương xuống địa phương. Bởi vì thực tế cho thấy nhiều địa phương hỗ trợ rất đa dạng, nhưng các biện pháp hỗ trợ cần không bị trùng lắp, không bị chồng chéo và phải kết hợp được với nhau. Trung ương phải kết hợp với địa phương trong hỗ trợ doanh nghiệp.

Nhằm giúp doanh nghiệp tận dụng được các cơ hội từ các thị trường FTA, nhiều chuyên gia cho rằng cần có chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận những thị trường này một cách bài bản.

TS. Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam khuyến nghị, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA nên tập trung tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ chế, tín dụng... cho các doanh nghiệp quy mô vừa. Bởi đây là những doanh nghiệp có năng lực tiếp cận và tận dụng cơ hội từ các FTA, đồng thời có thể dẫn dắt, kéo các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cùng đi lên. Bên cạnh chính sách hỗ trợ của Chính phủ thì bản thân doanh nghiệp phải chủ động, đặc biệt trong vấn đề tận dụng Hiệp định EVFTA hay CPTPP thì nguồn lực doanh nghiệp vừa là rất quan trọng.

Tương tự, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, đã đến lúc chúng ta phải suy nghĩ về một chương trình hỗ trợ dành riêng cho các FTA, thậm chí xây dựng chi tiết cho từng hiệp định. Hỗ trợ theo từng hiệp định sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa được các nguồn lực.

Chính phủ đã đồng ý giao Bộ Công Thương phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội xây dựng một hệ sinh thái tận dụng FTA. Tư duy của hệ sinh thái này chính là kết nối tất cả các chủ thể có liên quan từ chuỗi giá trị.

Thông qua FTA Index, doanh nghiệp nhận biết được chính sách của Nhà nước đang hỗ trợ địa phương ở địa bàn thực thi FTA như thế nào. Ảnh: Minh Trang

Cũng theo ông Ngô Chung Khanh, Bộ Chỉ số FTA Index ra đời cũng là dịp để cơ quan quản lý, bộ ngành nhìn lại về những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA trong thời gian qua. Từ đó, điều chỉnh chính sách, kế hoạch hỗ trợ để phù hợp hơn với nhu cầu doanh nghiệp.

Nhìn nhận về vấn đề này, chuyên gia kinh tế, TS. Võ Trí Thành cho biết, Bộ Chỉ số FTA Index rất cần thiết cho quá trình hội nhập hiện nay. Thông qua FTA Index, doanh nghiệp cải thiện các hạn chế, khó khăn trong quá trình tận dụng FTA. Đồng thời, nhận biết được chính sách của Nhà nước đang hỗ trợ địa phương ở địa bàn thực thi FTA như thế nào; giúp cho doanh nghiệp định hướng chiến lược về kinh doanh, đầu tư vào sản phẩm hàng hoá, đáp ứng về tiêu chuẩn chất lượng hàng hoá cũng như có kế hoạch nâng cao chất lượng nguồn nhân lực…, nâng cao lợi thế cạnh tranh khi vươn ra thị trường quốc tế.

“Chúng ta phải nhìn vào thực tế để kịp thời thay đổi kế hoạch, chính sách, định hướng hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA. Những chính sách mới sẽ góp phần thu hút nguồn lực chất lượng, làm thay đổi phương thức sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh” - TS. Võ Trí Thành nhận định và cho biết, Bộ Chí số FTA Index cũng để cơ quan quản lý địa phương nhìn lại để có thêm nhiều nỗ lực, nhằm thay đổi, kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ những điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp trong thực thi FTA.