Đánh thuế 0,1% với vàng miếng và những thay đổi thị trường có thể xuất hiện
30/11/2025 - 13:304 phút đọc
(Banker.vn) Mức thuế 0,1% với vàng miếng tưởng nhỏ nhưng có thể tạo ra thay đổi lớn trong hành vi thị trường, nhất là với những người mua bán để tích trữ lâu dài.
Đề xuất áp thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng với mức thuế 0,1% trên giá trị giao dịch, đang thu hút sự chú ý lớn của thị trường. Đây là lần đầu tiên hoạt động mua bán vàng miếng của cá nhân được đưa vào diện chịu thuế, vì vậy tác động của chính sách không chỉ nằm ở số tiền thuế phải nộp mà còn nằm ở cách nó ảnh hưởng đến hành vi thị trường.
Lợi ích đầu tiên mà việc đánh thuế này đem lại là mở rộng cơ sở thuế đối với một thị trường có quy mô giao dịch lớn nhưng trước đây hầu như không đóng góp vào ngân sách từ hoạt động chuyển nhượng. Với mức thuế 0,1%, số tiền phải nộp trong từng giao dịch không lớn, nhưng tổng nguồn thu có thể đáng kể nhờ số lượng giao dịch vàng miếng diễn ra liên tục. Điều này giúp ngân sách Nhà nước có thêm nguồn lực, đồng thời đảm bảo sự công bằng khi các hoạt động đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản đã phải chịu thuế trong nhiều năm qua.
Bên cạnh đó, việc đánh thuế cũng mang theo kỳ vọng góp phần hạn chế đầu cơ, một trong những nguyên nhân khiến giá vàng trong nước từng có thời điểm chênh lệch rất lớn so với thế giới. Với các nhà đầu cơ thực hiện nhiều giao dịch giá trị cao, khoản thuế dù nhỏ nhưng cộng dồn theo tần suất có thể làm giảm động lực lướt sóng.
Từ góc độ quản lý, thuế cho phép cơ quan chức năng thu thập dữ liệu giao dịch tốt hơn, hướng tới minh bạch hóa thị trường vốn ít thông tin này. Điều này không chỉ tạo cơ sở cho việc kiểm soát rủi ro, mà còn hỗ trợ hoạch định chính sách vĩ mô, nhất là trong những giai đoạn thị trường vàng diễn biến phức tạp.
Tuy nhiên, rủi ro đi kèm chính sách cũng không nhỏ. Mối lo đầu tiên là việc áp thuế có thể ảnh hưởng đến người dân mua bán vàng để tích trữ - nhóm giao dịch phổ biến nhất trên thị trường. Dù mức thuế 0,1% không cao, việc áp dụng cho mọi giao dịch mà không có ngưỡng phân loại có thể khiến người dân cảm thấy mình bị đánh thuế cho hành vi tiết kiệm cá nhân, từ đó gây phản ứng tâm lý và ảnh hưởng tới niềm tin thị trường. Với những người mua vài chỉ, vài lượng vốn mang tính phòng ngừa lạm phát, chi phí tăng thêm có thể không lớn về con số nhưng lại có ý nghĩa tâm lý khá mạnh.
Một rủi ro khác đến từ khả năng làm suy giảm quy mô giao dịch tại các cửa hàng vàng chính thức. Khi giao dịch hợp pháp bị gắn thêm chi phí, một phần thị trường có thể chuyển sang hình thức không hóa đơn để tránh thuế. Điều này vừa làm giảm tính minh bạch, vừa khiến cơ quan quản lý khó kiểm soát dòng tiền, đi ngược lại mục tiêu ban đầu. Trong bối cảnh thị trường vàng luôn tiềm ẩn rủi ro đầu cơ, việc khiến giao dịch chuyển sang các kênh phi chính thức là một nguy cơ đáng lo ngại.
Ngoài ra, có ý kiến cho rằng mức thuế 0,1% quá thấp để tác động thực sự đến đầu cơ lớn, trong khi lại tạo ra ảnh hưởng tâm lý lên giao dịch nhỏ lẻ. Với những người mua bán vàng trị giá hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng, khoản thuế chỉ ở mức vài trăm nghìn đến một triệu đồng có thể không đủ sức làm giảm động lực lướt sóng.
Trong bối cảnh đó, việc xem xét ngưỡng chịu thuế cho giao dịch vàng miếng trở thành yếu tố then chốt để cân bằng giữa lợi ích quản lý và bảo vệ người dân tích trữ. Một ngưỡng hợp lý sẽ giúp chính sách đánh trúng vào những giao dịch có tính đầu cơ, trong khi người tích lũy vàng với giá trị nhỏ sẽ không bị ảnh hưởng. Đây là điều mà nhiều đại biểu Quốc hội và chuyên gia kinh tế đã nhấn mạnh, nhằm tránh tình trạng “thuế nhẹ về số tiền nhưng nặng về tác động tâm lý”.
Dù còn nhiều ý kiến khác nhau, điểm chung của các phân tích là chính sách thuế đối với vàng miếng cần được thiết kế tinh tế, tránh những tác động ngoài ý muốn. Nếu được xây dựng hợp lý, việc đánh thuế có thể giúp thị trường minh bạch hơn và giảm bớt biến động bất thường; nhưng nếu thiếu tính toán, nó có thể tạo rủi ro cho cả người dân và cơ quan quản lý.