Công trình thể thao độc lạ được xây dựng từ 42.000 tấn thép, chứa được gần 100.000 người một lúc
29/11/2025 - 13:384 phút đọc
(Banker.vn) Công trình này nổi bật với tư duy thiết kế thực dụng, chú trọng vận hành bền vững hơn là phô diễn hình thức.
Kết cấu thép đan đặc trưng và tư duy kiến trúc thực dụng
Sân vận động Quốc gia Bắc Kinh (thường được biết đến với tên gọi Bird’s Nest - Tổ Chim) là một trong những công trình thể thao tiêu biểu đầu thế kỷ XXI. Được xây dựng phục vụ Thế vận hội Mùa hè 2008, công trình nằm trong Công viên Olympic Bắc Kinh và được thiết kế hướng tới sử dụng lâu dài, ổn định kết cấu và hạn chế tối đa các giải pháp mang tính phô diễn.
Đội ngũ kiến trúc sư Herzog & de Meuron (Thụy Sĩ) cùng sự cố vấn ý tưởng của nghệ sĩ Ai Weiwei đã phát triển hình thái kiến trúc đặc trưng dựa trên hệ kết cấu thép đan không gian. Hình ảnh “tổ chim” là cách gọi phổ biến nhưng bản chất đây là mạng lưới những thanh thép lớn vừa tạo hình, vừa trực tiếp chịu lực. Tổng lượng thép sử dụng lên đến 42.000 tấn, đa phần là các cấu kiện cong, tiết diện lớn, yêu cầu kỹ thuật sản xuất và lắp dựng cao.
Vì không sử dụng lớp vỏ che giấu khung chịu lực, toàn bộ cấu trúc thép được lộ ra bên ngoài, đòi hỏi tính toán chính xác về tải trọng và liên kết. Mái che của sân vận động cũng hình thành từ cấu trúc thép này. Thay vì tạo mái kín hoàn toàn, các khoảng trống đan xen giúp giảm trọng lượng, tăng thông gió tự nhiên và cho phép ánh sáng tán xạ vào không gian bên trong. Cách tiếp cận này vừa tiết kiệm vật liệu, vừa hỗ trợ điều kiện thi đấu trong sân.
Trong Thế vận hội 2008, sân có sức chứa khoảng 91.000 chỗ ngồi, về sau được điều chỉnh xuống còn khoảng 80.000 để phù hợp vận hành thực tế. Hệ thống khán đài được bố trí theo các vành đồng tâm nhằm tối ưu tầm nhìn, đồng thời giúp tổ chức lối thoát hiểm rõ ràng, rút ngắn thời gian di chuyển trong các sự kiện đông khán giả.
Một số giải pháp kỹ thuật quan trọng bao gồm móng sâu và hệ khung vành đai nhằm đảm bảo ổn định cho khối thép lớn trong điều kiện nền đất Bắc Kinh dễ biến động theo mùa; hệ thống đệm cách nhiệt tại mái nhằm hạn chế biến thiên nhiệt độ trong mùa hè; và hành lang vận hành bố trí rộng rãi giúp tăng hiệu quả tổ chức sự kiện.
Tính bền vững vận hành và khả năng chuyển đổi công năng lâu dài
Công trình tích hợp nhiều không gian phụ trợ như phòng thay đồ, khu tập luyện, hệ thống kỹ thuật và phòng họp, đồng thời được tính toán từ đầu cho việc chuyển đổi công năng sau Thế vận hội. Trong bối cảnh nhiều sân vận động Olympic trên thế giới nhanh chóng bị giảm tần suất sử dụng, Bird’s Nest vẫn duy trì khai thác ổn định nhờ đa dạng hóa chức năng, từ thể thao, hòa nhạc đến triển lãm và sự kiện cộng đồng.
So với các sân vận động hiện đại theo đuổi hình thức phức tạp hoặc công nghệ cực đoan, Bird’s Nest lựa chọn cách tiếp cận dựa trên ba yếu tố: cấu trúc thép đan dễ nhận diện, không gian tổ chức rõ ràng và khả năng vận hành bền vững, hạn chế yêu cầu bảo trì. Vật liệu thép mạ kẽm và thép chịu thời tiết giúp giảm chi phí bảo dưỡng trong điều kiện khí hậu Bắc Kinh với mùa đông khô lạnh và mùa hè nóng ẩm.
Công trình cũng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược du lịch của Bắc Kinh. Việc trở thành địa điểm tham quan thường xuyên cho thấy giá trị vận hành của Bird’s Nest không chỉ nằm ở quy mô hay sự kiện Olympic, mà còn ở cách thiết kế cho phép nó hoạt động hiệu quả trong thời gian dài.
Dù được biết đến rộng rãi như một biểu tượng kiến trúc, Bird’s Nest không hướng đến sự trang trí. Giá trị cốt lõi của công trình nằm ở sự thống nhất giữa hình thức và kết cấu: hệ thép đan vừa là bộ khung chịu lực, vừa là “ngoại hình” của toàn bộ công trình. Điều này tạo nên một chuẩn mực thiết kế đặc trưng, khi cấu trúc kỹ thuật trở thành yếu tố thẩm mỹ chủ đạo.