Cổ nhân dạy: Gieo siêng năng, gặt giàu có

07/11/2025 - 08:263 phút đọc

(Banker.vn) Câu tục ngữ “Hay làm thì giàu, hay cầu thì nghèo” nhấn mạnh giá trị của lao động và sự chủ động trong cuộc sống.

Ý nghĩa tục ngữ Hay làm thì giàu, hay cầu thì nghèo

“Hay làm thì giàu, hay cầu thì nghèo” là câu tục ngữ mang đậm triết lý nhân sinh của người Việt về đạo lý lao động. Về nghĩa đen, câu nói đối lập hai thái độ sống: người chăm chỉ, chịu khó lao động thì dần dần tích cóp được của cải, còn người chỉ biết cầu xin, trông chờ vào may rủi thì mãi chẳng thể khá giả. Câu tục ngữ khẳng định rõ ràng rằng, sự giàu có, sung túc không đến từ lời cầu khấn mà đến từ bàn tay, khối óc và ý chí của mỗi con người.

margin: 15px auto;" />

Về nghĩa bóng, đây là lời nhắc nhở về tư duy hành động – yếu tố quyết định thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào. “Hay làm” không chỉ là siêng năng mà còn bao hàm tinh thần sáng tạo, dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Trong khi đó, “hay cầu” tượng trưng cho thói ỷ lại, trông chờ vào người khác hoặc vào số phận. Người chỉ biết cầu xin mà không hành động thì không thể tạo ra giá trị thực, và do đó không thể thành công.

Nguồn gốc của câu tục ngữ phản ánh triết lý sống của người nông dân Việt Nam xưa – những con người gắn bó với lao động, tin vào sức người hơn là vận may. Giữa đồng ruộng, công việc chỉ có thể hoàn thành nếu con người chăm chỉ cày bừa, gieo hạt, chứ không thể dựa vào lời cầu mưa hay cầu nắng. Dần dần, từ kinh nghiệm thực tế ấy, ông cha ta đúc kết thành bài học phổ quát cho mọi thời đại: làm là gốc của thành công, còn cầu chỉ là ảo vọng nếu thiếu hành động.

Hành động – nền tảng của thành công trong kinh doanh

Trong môi trường kinh doanh ngày nay, tinh thần của câu tục ngữ càng trở nên rõ ràng. Thế giới thay đổi nhanh chóng, cơ hội luôn tồn tại, nhưng chỉ những người hành động mới có thể nắm bắt được. Một doanh nghiệp muốn phát triển không thể ngồi chờ thời cơ, mà phải chủ động tìm kiếm thị trường, cải tiến sản phẩm, đầu tư vào công nghệ và con người.

Thực tế cho thấy, các doanh nhân thành công đều có điểm chung là tinh thần “hay làm”, dám nghĩ lớn, dám bắt tay vào việc, kiên trì với mục tiêu dù gặp khó khăn. Sự chăm chỉ không đơn thuần là lao động chân tay, mà còn là nỗ lực không ngừng học hỏi, đổi mới và thích ứng. Ngược lại, doanh nghiệp nào chỉ trông chờ vào sự may mắn, vào “thiên thời” mà không hành động thì sớm muộn cũng bị bỏ lại phía sau.

Trong kinh doanh, hành động còn đồng nghĩa với sự chủ động trước rủi ro. Thay vì cầu mong thị trường thuận lợi, nhà quản trị giỏi sẽ xây dựng kịch bản ứng phó với biến động, chuẩn bị nguồn lực và kế hoạch dự phòng. Khi thị trường khó khăn, họ không ngồi than thở mà nhanh chóng xoay chuyển mô hình, tìm hướng đi mới. Đó chính là “hay làm”, không dừng lại ở lời nói hay mong ước, mà biến mọi tình huống thành cơ hội thực tế.

Bài học cho nhà đầu tư về nỗ lực và kỷ luật

Trên thị trường tài chính, “hay làm thì giàu, hay cầu thì nghèo” là lời cảnh tỉnh cho những ai xem đầu tư như một trò may rủi. Nhiều người bước vào thị trường với tâm lý “đánh quả”, cầu may, trông chờ vào tin đồn hay lời mách nước, thay vì nghiên cứu và chuẩn bị kỹ lưỡng. Họ đầu tư dựa trên cảm tính, mua bán theo phong trào, để rồi mất tiền và đổ lỗi cho vận xui. Trong khi đó, những nhà đầu tư thành công hiểu rằng kết quả không đến từ may mắn, mà từ sự chăm chỉ, kỷ luật và học hỏi liên tục.

“Hay làm” trong đầu tư chính là thái độ nghiêm túc với kiến thức và chiến lược. Nhà đầu tư phải tự nghiên cứu doanh nghiệp, đọc báo cáo tài chính, theo dõi xu hướng vĩ mô và quản trị rủi ro. Mỗi quyết định đầu tư phải dựa trên phân tích, không phải niềm tin mù quáng. Chính sự chủ động và bền bỉ đó giúp họ tích lũy thành công theo thời gian.

Thị trường chứng khoán hay bất kỳ kênh đầu tư nào cũng tuân theo quy luật: ai làm việc nhiều hơn, chuẩn bị kỹ hơn sẽ có cơ hội tốt hơn. Còn những ai chỉ “cầu” – cầu giá tăng, cầu may mắn, cầu người khác dẫn đường thì chỉ đang phó mặc tài sản của mình cho vận mệnh. Câu tục ngữ xưa vì thế vẫn vang lên như lời nhắc: giàu có không đến từ cầu khẩn, mà đến từ hành động và kỷ luật.