Chìa khóa thành công của nền kinh tế tuần hoàn

Tính đến năm 2019, ước tính đã có khoảng 9,3 tỉ tấn nhựa nguyên sinh được sản xuất trên quy mô toàn cầu. 6,3 tỉ tấn trong số đó cuối cùng đã trở thành rác thải nhựa; chỉ có khoảng 9% số rác này được tái chế, 12% được xử lý bằng phương pháp đốt và khoảng 79% còn lại được chôn lấp – điều này có nghĩa là gần 5 tỉ tấn rác thải nhựa đang tích tụ tại các bãi rác trên toàn thế giới.

Chúng sẽ vỡ vụn dần dần và rò rỉ vào tầng nước ngầm và các con sông, trở thành một trong những nguồn ô nhiễm vi nhựa liên tục của các đại dương của chúng ta. Làm thế nào để giảm thiểu 5 tỉ tấn chất thải nhựa này, hoặc liệu chúng ta có thể biến rác thải nhựa thành những thứ có giá trị không?. Theo các diễn giả tại hội thảo: “Nếu quyết tâm, chúng ta sẽ có cách”.

Tại Việt Nam, để giảm thiểu chất thải nhựa, Việt Nam đã đặt ra nhiều mục tiêu tham vọng trong việc giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế (3R) chất thải nhựa. Có thể kể đến, Quyết định số 1316/QĐ-TTg ngày 22/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Tăng cường Công tác Quản lý Chất thải Nhựa ở Việt Nam, trong đó đặt ra mục tiêu thu gom, tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý được 85% tổng lượng chất thải nhựa phát sinh; giảm 50% lượng rác thải nhựa trên biển; 100% các địa điểm, cơ sở du lịch và các khách sạn không sử dụng túi nilon khó phân hủy và các sản phẩm nhựa dùng một lần…

Mới đây, Bộ TN&MT đã cùng với UNDP công bố thành lập Mạng lưới Kinh tế Tuần hoàn Việt Nam (Vietnam Circular Economy Hub) nhằm mục đích nâng cao nhận thức và xây dựng năng lực cho tất cả các biên liên quan, bao gồm cả các cơ quan chính phủ, các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội dân sự, và giới học thuật/nghiên cứu trong áp dụng các nguyên tắc Kinh tế Tuần hoàn; tạo sức mạnh tổng hợp, và tích hợp các nguồn lực tài chính và kỹ thuật nhằm hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi Việt Nam thành một quốc gia phát triển carbon-thấp và tuần hoàn. Đã đến lúc phải biến lời nói thành hành động, và mỗi người đều cần thực hiện vai trò của mình.     

Theo Phó Chủ tịch TP. Vũng Tàu, ông Võ Hồng Thuấn, giảm thiểu chất thải nhựa là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và thiết thực. Đây là nhiệm vụ không chỉ của chính quyền, mà cả toàn thể người dân, các tổ chức và doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Mặc dù TP Vũng Tàu đã có kế hoạch phân loại ban đầu chất thải nhựa và giảm thiểu sử dụng các sản phẩm nhựa khó phân hủy, tuy nhiên việc triển khai kế hoạch còn gặp nhiều khó khăn do tình hình dịch COVID-19 và do mức độ nhận thức về vấn đề này của cộng đồng còn có phần hạn chế. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng phục vụ xử lý chất thải nhựa trên địa bàn vẫn chưa được hoàn thiện, dẫn đến khó khăn trong việc đẩy mạnh thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý chất thải nhựa.

Ông Nguyễn Hưng Thịnh, Phó Tổng cục Trưởng, Tổng cục Môi trường cho biết, Việt Nam là một trong các quốc gia tiên phong trên toàn cầu áp dụng thay đổi hệ thống để xây dựng nền kinh tế tuần hoàn về Nhựa… Để có thể xây dựng thành công nền kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu ô nhiễm chất thải nhựa, Chính phủ, các cơ quan nghiên cứu, người dân của Việt Nam cũng như trên thế giới cần tích cực hưởng ứng các hoạt động triển khai chính sách thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng bền vững; quản lý chất thải theo hướng coi chất thải là tài nguyên; mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất trong các hoạt động tái chế, xử lý chất thải; thúc đẩy tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa đi đôi với hạn chế nhựa sử dụng một lần và bao bì khó phân hủy sinh học.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu lần thứ 26 (COP 26) vừa qua, Việt Nam đã ký kết vào bản Tuyên bố Toàn cầu về Chuyển đổi từ Than sang Năng lượng Sạch và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra cam kết mạnh mẽ rằng Việt Nam sẽ có những nỗ lực để đạt được mức phát thải ròng bằng không vào 2050. Điều này cho thấy ý chí chính trị mạnh mẽ của Việt Nam, đảm bảo sự đóng góp quan trọng của Việt Nam trong các nỗ lực toàn cầu nhằm đạt được mục tiêu khống chế mức tăng nhiệt độ dưới 1,5 độ C, và giúp ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu ở mức độ thảm họa, như đã được đưa ra trong Thỏa thuận Paris. Đây là thời điểm vô cùng thích hợp để lồng ghép mô hình kinh tế tuần hoàn vào ngành nhựa nhằm sử dụng tài nguyên thông minh, giảm phát thải hiệu quả và phục hồi môi trường. Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải có những hỗ trợ và hợp tác của cộng đồng quốc tế để giúp Việt Nam đạt được những mục tiêu đã đề ra này.

Tại Hội thảo, các bên tham gia từ Na Uy, các nhà tài trợ quốc tế, giới nghiên cứu/học thuật và khối doanh nghiệp tư nhân đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ về việc hỗ trợ Chính phủ Việt Nam xây dựng thành công nền kinh tế tuần hoàn cho ngành nhựa, qua đó giúp Việt Nam thực hiện những cam kết bảo vệ môi trường của mình và đảm bảo sự tăng trưởng kinh tế bền vững hơn và xanh hơn.

Theo ông Andre Jeffries, Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam, quá trình đô thị hóa và sự gia tăng phát sinh chất thải một cách nhanh chóng là một vấn đề dai dẳng đi kèm cùng với quá trình tăng trưởng của Việt Nam trong những năm gần đây. Mặc dù đã có nhiều thành phố trở thành các trung tâm kinh tế, nhưng thực tế đang đòi hỏi nhiều trong số đó phải cải thiện hơn nữa các cơ sở hạ tầng và dịch vụ chủ chốt của mình, trong đó bao gồm cả hệ thống quản lý chất thải rắn.

“Nghiên cứu Chuẩn bị Dự án về Quản lý Chất thải Rắn tại Vũng Tàu là một trong nhiều hướng đi mà ADB đang hỗ trợ cho quá trình phục hồi xanh hậu COVID-19 và chiến lược phát triển carbon-thấp của Việt Nam”, ông Andre Jeffries chia sẻ và cho biết thêm: “Đại dịch COVID-19 là một cơ hội để tái thiết những cộng đồng của chúng ta theo các mô hình bền vững nhằm tạo dựng một tương lai xanh hơn và tốt đẹp hơn cho tất cả. Và một trong những cách tiếp cận để đạt được điều này đó là việc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn”.

Thanh Hải

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ