Bộ Tư pháp lấy ý kiến hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật

Hội nghị góp ý dự thảo báo cáo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật (HTPL) Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đồng chủ trì cùng sự tham dự của đại diện nhiều bộ, ngành.

Tại hội nghị, các đại biểu đã nghe Báo cáo tóm tắt một số nội dung chính Đề án. Theo đó, Đề án đề xuất quan điểm, mục tiêu, định hướng và các giải pháp hoàn thiện cấu trúc HTPL Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới trên cơ sở làm sáng tỏ cơ sở lý luận, kinh nghiệm quốc tế, đánh giá đúng thành tựu, kết quả, hạn chế, bất cập của cấu trúc HTPL Việt Nam hiện nay.

Các sản phẩm của Đề án gồm: Dự thảo Kết luận của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện cấu trúc HTPL Việt Nam trong kỷ nguyên mới; danh mục các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của Quốc hội cần được sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ, hợp nhất, ban hành mới, có giá trị tham khảo cho việc xây dựng Định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI giai đoạn 2026-2031 và sau 2031…

Để tiếp tục hoàn thiện nội dung dự thảo báo cáo, các đại biểu đại diện các cơ quan của Quốc hội, bộ, ban, ngành, các chuyên gia tiếp tục cho ý kiến về dự thảo đề án, trong đó tập trung vào 5 định hướng, 5 giải pháp hoàn thiện cấu trúc hình thức, 5 giải pháp hoàn thiện cấu trúc nội dung, 6 giải pháp về cơ chế vận hành; về việc phân chia 8 nhóm lĩnh vực pháp luật; về danh mục các văn bản luật dự kiến đề xuất nghiên cứu, ban hành mới giai đoạn 2026 - 2031 và sau năm 2031…

Góp ý tại hội nghị, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, về mặt nghiên cứu khoa học, việc sắp xếp và luật hóa các quy định này (liên quan đến sửa đổi Điều 4 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật) là một vấn đề phức tạp. Chúng ta không thể đưa ra các kết luận vội vàng hay mang tính “chơi vơi” được, vì nếu làm không chặt chẽ, khi áp dụng vào thực tế sẽ lập tức gặp vướng mắc và lại phải sửa đổi.

Về việc áp dụng trực tiếp Hiến pháp, ông Hoàng Thanh Tùng khẳng định, Hiến pháp có giá trị áp dụng trực tiếp. Tuy nhiên, cần nhìn nhận vấn đề từ góc độ HTPL. Các quy định trong Hiến pháp thường mang tính nguyên tắc và khái quát cao.

Quyền hiến định là trực tiếp, nhưng để quyền đó đi vào cuộc sống thì bắt buộc phải có quy trình, thủ tục và các văn bản luật cụ thể hóa. Nếu không có “luật dẫn”, việc áp dụng trực tiếp Hiến pháp sẽ rất khó khăn và thiếu thống nhất. 

Đánh giá cao công tác chuẩn bị của Tổ biên tập đề án, hồ sơ tài liệu được xây dựng công phu, bài bản, thể hiện hàm lượng trí tuệ cao trên cả ba phương diện: tính chính trị, tính khoa học và tính thực tiễn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Ngô Trung Thành lưu ý, đây là đề án phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện, không chỉ là một công trình nghiên cứu lý thuyết. Do đó, “tính khoa học” ở đây phải là cơ sở để đảm bảo “tính khả thi”. Nếu nội dung quá thiên về hàn lâm, kinh viện sẽ khó áp dụng vào thực tế, cần rà soát lại, đảm bảo sự cân bằng.

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đề nghị rà soát, điều chỉnh bố cục đề án theo hướng logic, khoa học và nhất quán. Trong phần giải pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp yêu cầu phải bám sát 3 trụ cột của cấu trúc hệ thống pháp luật gồm: Cấu trúc nội dung, cấu trúc hình thức và cơ chế vận hành.

Về Danh mục văn bản, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh yêu cầu xác định rõ các trụ cột lĩnh vực, ghi tên theo luật hiện hành và chỉ mô tả vấn đề đối với các luật dự kiến ban hành để đảm bảo tính mở. Danh mục này phải mang tính ổn định, dài hạn, là đích đến về cấu trúc hệ thống pháp luật, không phải kế hoạch công tác hằng năm.