20/11 là ngày gì? Nguồn gốc, ý nghĩa ngày Nhà giáo Việt Nam

29/11/2025 - 13:405 phút đọc

(Banker.vn) Ngày 20/11 là Ngày Nhà giáo Việt Nam và là dịp tôn vinh những người làm nghề "trồng người".

Nguồn gốc của ngày 20/11

Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 mà chúng ta quen thuộc ngày nay thực ra có nguồn gốc từ một phong trào mang tính quốc tế. Năm 1946, tại Paris, Liên hiệp Quốc tế các Công đoàn Giáo dục (FISE) được thành lập với mục tiêu liên kết đội ngũ nhà giáo tiến bộ trên toàn thế giới. Đây là thời điểm nền giáo dục nhiều quốc gia phải đối mặt với chiến tranh, nghèo đói và các hình thức áp bức tư tưởng, vì vậy FISE nhanh chóng trở thành tổ chức quan trọng trong việc bảo vệ quyền của nhà giáo và đấu tranh cho một nền giáo dục nhân văn, tiến bộ.

Ba năm sau, năm 1949, hội nghị FISE tại Warszawa (Ba Lan) đã thông qua "Hiến chương các Nhà giáo" gồm 15 chương. Bản Hiến chương này mang tính tiên phong khi nêu rõ nhiệm vụ của đội ngũ nhà giáo trong việc chống lại những tư tưởng lạc hậu, phản động; đồng thời xây dựng một nền giáo dục khoa học, dân chủ. Ngoài ra, Hiến chương cũng nhấn mạnh việc bảo vệ quyền lợi vật chất, đời sống tinh thần và đề cao vai trò xã hội của nghề giáo.

Trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang diễn ra ác liệt, ngành giáo dục Việt Nam sớm tiếp cận với phong trào quốc tế này. Công đoàn Giáo dục Việt Nam khi ấy đã tích cực liên hệ với FISE để tố cáo tội ác chiến tranh, đồng thời giới thiệu những thành tựu giáo dục của vùng tự do trong điều kiện chiến tranh gian khó. Việc kết nối quốc tế không chỉ giúp Việt Nam tranh thủ sự ủng hộ của giáo giới tiến bộ trên thế giới mà còn góp phần nâng cao vị thế của giáo dục cách mạng Việt Nam trên trường quốc tế.

Bước ngoặt diễn ra vào mùa xuân 1953 khi đoàn đại biểu Việt Nam do Thứ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục Nguyễn Khánh Toàn dẫn đầu tham dự Hội nghị FISE tại Viên (Áo). Tại đây, Công đoàn Giáo dục Việt Nam chính thức được kết nạp vào FISE – một sự kiện quan trọng, khẳng định sự đồng hành của giáo giới Việt Nam với phong trào giáo dục tiến bộ thế giới.

20/11 trở thành ngày lễ lớn của ngành giáo dục Việt Nam như thế nào?

Tại hội nghị FISE từ ngày 26 đến 30/8/1957 ở Warszawa, với sự tham gia của 57 quốc gia, tổ chức đã quyết định lấy ngày 20/11 hằng năm làm "Ngày Quốc tế Hiến chương các Nhà giáo". Đây chính là tiền đề để Việt Nam sau này chọn ngày 20/11 làm ngày tôn vinh những người làm nghề dạy học.

Lần đầu tiên Việt Nam tổ chức kỷ niệm ngày này là vào 20/11/1958, trên toàn miền Bắc. Từ thủ đô Hà Nội, khu vực Vĩnh Linh cho tới vùng biên giới, hải đảo, các trường học đồng loạt tổ chức nhiều hoạt động phong phú. Nhiều giáo viên, học sinh, sinh viên đã viết thư gửi tới Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ, bày tỏ quyết tâm thi đua dạy tốt – học tốt góp phần xây dựng nền giáo dục xã hội chủ nghĩa.

Cũng trong thời gian đó, từ các vùng miền Nam đang bị kìm kẹp bởi chế độ Mỹ – Diệm, nhiều lá thư được gửi qua Đài Tiếng nói Việt Nam bày tỏ tinh thần yêu nước, đòi quyền học tập và thể hiện sự đoàn kết với giáo giới miền Bắc. Không chỉ là hoạt động văn hóa – giáo dục, ngày 20/11 khi ấy còn mang tính chất chính trị – tinh thần, khẳng định khát vọng độc lập và thống nhất đất nước.

Sau năm 1975, khi đất nước hoàn toàn thống nhất, truyền thống tôn vinh nhà giáo mỗi dịp 20/11 tiếp tục được duy trì. Trước ý nghĩa nhân văn sâu sắc của ngày lễ này, Đại hội Công đoàn Giáo dục Việt Nam lần thứ VIII (tháng 4/1982) đã kiến nghị đưa ngày 20/11 trở thành ngày lễ chính thức cấp quốc gia.

Ngày 26/9/1982, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định số 167/HĐBT, chính thức công nhận 20/11 là Ngày Nhà giáo Việt Nam. Từ đó đến nay, 20/11 trở thành ngày hội lớn của toàn ngành giáo dục, đồng thời là dịp đặc biệt để xã hội tri ân những người làm nghề "trồng người".

Ý nghĩa của Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11: Ngày tri ân, gìn giữ truyền thống tôn sư trọng đạo

Với truyền thống hiếu học và đề cao vai trò người thầy trong suốt chiều dài lịch sử, người Việt luôn dành sự tôn kính đặc biệt cho nghề giáo. Vì thế, 20/11 không chỉ đơn thuần là ngày lễ của riêng ngành giáo dục mà đã trở thành một giá trị văn hóa tinh thần của cả dân tộc.

Đối với học sinh và sinh viên, đây là dịp để bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới những thầy cô đã dìu dắt mình trong hành trình học tập. Những bó hoa, những lá thư tay, lời chúc giản dị nhưng chân thành luôn là món quà đáng quý với người thầy. Dù mỗi thế hệ học trò trưởng thành và rời xa mái trường, ngày 20/11 vẫn là thời khắc để họ nhớ về cội nguồn tri thức - nơi thầy cô là người đặt những viên gạch đầu tiên.

Với đội ngũ nhà giáo, 20/11 là dịp để họ nhìn lại hành trình cống hiến thầm lặng của mình. Nghề giáo luôn gắn với sự nhẫn nại, hy sinh và trách nhiệm lớn lao trong việc "gieo chữ – dưỡng người". Mỗi lời chúc, mỗi sự ghi nhận của học trò và xã hội là nguồn động viên lớn lao để họ tiếp tục gắn bó với nghề.

Với toàn xã hội, ngày 20/11 nhắc nhớ một thông điệp: sự phát triển của đất nước luôn bắt đầu từ giáo dục. Tôn vinh thầy cô không chỉ là tri ân cá nhân mà còn là khẳng định vai trò then chốt của giáo dục trong tương lai dân tộc.