10 điều nhà đầu tư F0 cần hiểu trước khi mở tài khoản chứng khoán

03/12/2025 - 16:435 phút đọc

(Banker.vn) Thị trường chứng khoán thu hút nhiều F0, nhưng thiếu kiến thức khiến rủi ro thua lỗ tăng, nhà đầu tư mới phải chuẩn bị kỹ nền tảng vững chắc trước khi tham gia.

Trong những năm gần đây, thị trường chứng khoán Việt Nam liên tục thu hút dòng tiền mới, đặc biệt từ lớp nhà đầu tư F0. Số lượng tài khoản mở mới mỗi năm luôn duy trì ở mức cao, phản ánh sức hấp dẫn của kênh đầu tư này.

Tuy nhiên, cùng với đó, cơ quan quản lý cũng ghi nhận phần lớn nhà đầu tư mới thiếu kiến thức nền tảng, dẫn đến việc giao dịch theo tin đồn, cảm tính và dễ rơi vào tình trạng thua lỗ. Vì vậy, trước khi mở tài khoản, nhà đầu tư F0 cần trang bị cho mình một bộ “giấy phép lái xe” tối thiểu, bắt đầu từ 10 nguyên tắc cơ bản dưới đây.

Hiểu đúng về chứng khoán và chuẩn bị nền tảng đầu tiên

Trước hết, điều quan trọng nhất là hiểu đúng bản chất của chứng khoán. Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư đang sở hữu một phần doanh nghiệp, còn khi mua trái phiếu, họ đang cho đơn vị phát hành vay tiền. Việc coi chứng khoán như một tấm vé may rủi khiến nhiều người dễ “đu đỉnh - bán đáy”, bởi mọi quyết định đều xuất phát từ cảm xúc hơn là phân tích.

Sau khi nắm được khái niệm cốt lõi này, nhà đầu tư cần lựa chọn một công ty chứng khoán uy tín. Việc này không chỉ liên quan đến mức phí giao dịch hay lãi suất margin, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thông tin và dịch vụ hỗ trợ.

Nhà đầu tư có thể kiểm tra giấy phép hoạt động, các quyết định xử phạt hay thị phần môi giới ngay trên website của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, HOSE, HNX hoặc Trung tâm Lưu ký VSDC. Một nền tảng giao dịch ổn định, dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp và hệ thống quản trị rủi ro minh bạch là những yếu tố đáng ưu tiên.

Khi đã lựa chọn được công ty phù hợp, nhà đầu tư cần hiểu rõ các loại thuế và phí. Tại Việt Nam, giao dịch cổ phiếu hiện chịu thuế 0,1% trên giá trị bán, trong khi thuế thu nhập từ cổ tức hoặc lợi nhuận khác được tính 5%. Ngoài ra, mỗi công ty chứng khoán áp dụng biểu phí giao dịch, phí lưu ký và lãi suất margin khác nhau. Việc nắm rõ các chi phí này giúp F0 tránh rơi vào tình trạng lợi nhuận kỳ vọng bị “bào mòn” mà không hiểu lý do.

Tiếp theo, nhà đầu tư cần đặt mục tiêu lợi nhuận thực tế. Thị trường chứng khoán có thể mang lại mức sinh lời hấp dẫn trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn, các quỹ đầu tư lớn thường duy trì lợi nhuận bền vững quanh mức 8-15% mỗi năm. Do đó, kỳ vọng kiếm 30-50% trong một thời gian ngắn thường dẫn tới các quyết định mạo hiểm, nhất là khi nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm quản trị rủi ro.

Song song với kỳ vọng lợi nhuận, mỗi người cũng cần xác định khẩu vị rủi ro của mình. Câu hỏi “tôi chấp nhận lỗ tối đa bao nhiêu” cần được trả lời trước khi đặt lệnh đầu tiên. Nhiều công ty chứng khoán hiện cung cấp bài đánh giá rủi ro dành cho khách hàng mới, giúp nhà đầu tư tự hiểu mình hơn và chọn chiến lược phù hợp, thay vì tham gia theo phong trào.

Nhận diện rủi ro, chọn lọc thông tin và xây dựng chiến lược đầu tư

Không chỉ vậy, thị trường chứng khoán Việt Nam có những rủi ro đặc thù mà nhà đầu tư F0 cần nhận diện từ sớm. Thị trường dễ biến động mạnh theo dòng tiền cá nhân, tin đồn xuất hiện dày đặc và lan truyền nhanh qua các kênh không chính thống, trong khi tính chu kỳ cao khiến giá cổ phiếu dễ bị tác động bởi thay đổi chính sách vĩ mô. Những phiên tăng giảm 5-10% là điều hoàn toàn có thể xảy ra, buộc nhà đầu tư phải chuẩn bị tâm lý trước.

Trong bối cảnh đó, việc tìm kiếm nguồn thông tin chính xác và cập nhật trở nên đặc biệt quan trọng. Các kênh chính thống như UBCKNN, HOSE, HNX và VSDC cung cấp đầy đủ quy định, hướng dẫn, báo cáo và thông báo về doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng nên ưu tiên đọc báo cáo tài chính kiểm toán, tài liệu họp đại hội cổ đông, các công bố thông tin định kỳ và bất thường từ doanh nghiệp.

Nếu cần phân tích chuyên sâu, báo cáo từ các công ty chứng khoán hoặc dữ liệu từ các nền tảng cung cấp thông tin tài chính là lựa chọn đáng tin cậy. Ngược lại, việc dựa vào các “room VIP”, tin nhắn phím hàng hay tín hiệu mua bán không minh bạch thường dẫn đến thua lỗ.

Sau khi đã có dữ liệu đúng, nhà đầu tư F0 cần hiểu các lệnh giao dịch cơ bản. Mỗi loại lệnh, từ LO, ATO, ATC đến các lệnh thị trường hay lệnh điều kiện, đều có ưu nhược điểm và cách sử dụng khác nhau. Việc sử dụng sai lệnh không chỉ khiến giao dịch không khớp như kỳ vọng, mà còn gây rủi ro bị mua hoặc bán ở mức giá không mong muốn.

Ngoài ra, nếu chưa có kinh nghiệm, nhà đầu tư không nên sử dụng margin. Đòn bẩy tài chính có thể giúp tăng lợi nhuận, nhưng đồng thời cũng khiến khoản lỗ phình to nhanh chóng. Việc không nắm rõ tỷ lệ call margin, quy trình giải chấp hay hiệu ứng lãi suất kép âm có thể khiến tài khoản “bốc hơi” chỉ trong vài phiên điều chỉnh mạnh.

Cuối cùng, mọi nhà đầu tư cần xây dựng một chiến lược rõ ràng trước khi đặt lệnh đầu tiên. Chiến lược này bao gồm mục tiêu đầu tư, tiêu chí lựa chọn cổ phiếu, kế hoạch phân bổ tài sản, tỷ lệ cắt lỗ - chốt lời và lộ trình giải ngân. Một chiến lược tốt sẽ giúp nhà đầu tư kiểm soát cảm xúc, tránh giao dịch theo thị trường và hướng đến sự bền vững dài hạn.

Việc mở tài khoản chứng khoán chỉ là bước khởi đầu và có thể hoàn thành trong vài phút, nhưng để trở thành nhà đầu tư có kiến thức, hiểu thị trường và quản trị rủi ro tốt đòi hỏi sự nghiêm túc và quyết tâm. Với việc nắm chắc 10 nguyên tắc trên, nhà đầu tư F0 sẽ bước vào thị trường bằng sự tự tin, minh bạch và chủ động hơn, thay vì bị cuốn theo đám đông hay tin đồn ngắn hạn.