Ngày 17/1 tại Washington, Bộ Công Thương được Chính phủ Việt Nam ủy quyền đã ký thỏa thuận song phương với Chính phủ Hoa Kỳ, đại diện bởi Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) về việc áp thuế chống bán phá giá đối với cá phi lê Việt Nam. Thỏa thuận này đánh dấu sự đồng thuận giữa hai quốc gia trong việc chấm dứt các tranh chấp liên quan đến vụ kiện DS536 tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
 |
| Hình minh họa |
Theo nội dung thỏa thuận, Công ty CP Vĩnh Hoàn (HOSE: VHC) – doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, basa hàng đầu của Việt Nam và là đơn vị duy nhất đủ điều kiện dỡ bỏ thuế theo quy định của Hoa Kỳ – chính thức được đưa ra khỏi danh sách áp dụng thuế chống bán phá giá khi xuất khẩu cá tra và cá basa vào Hoa Kỳ.
Đây là lần thứ hai Việt Nam và Hoa Kỳ đạt được một giải pháp song phương để giải quyết tranh chấp tại WTO. Trước đó, vào năm 2016, hai bên đã ký thỏa thuận tương tự, dỡ bỏ thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm tôm nước ấm xuất khẩu từ Công ty CP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú vào Hoa Kỳ.
Theo Bộ Công Thương, việc đạt được thỏa thuận lần này phản ánh thiện chí và nỗ lực đàm phán từ cả hai phía. Bộ nhấn mạnh, Việt Nam luôn sẵn sàng sử dụng các diễn đàn quốc tế, bao gồm cả cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Trên thực tế, tranh chấp đã bắt đầu từ năm 2018, khi Việt Nam chính thức khởi kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cáo buộc rằng các biện pháp thuế của Mỹ vi phạm quy định quốc tế. Đến năm 2020, khi Ban hội thẩm WTO chuẩn bị công bố phán quyết, Mỹ đã đề xuất đàm phán song phương. Sau thời gian dài thương lượng, vào ngày 17/1/2025, tại Washington, Bộ Công Thương Việt Nam và Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) đã chính thức ký kết thỏa thuận, khép lại vụ kiện kéo dài gần một thập kỷ.
Mặc dù thỏa thuận này có thể không ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh hiện tại của Vĩnh Hoàn – vốn đã được hưởng mức thuế 0% qua các đợt rà soát hành chính hằng năm từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) – nhưng nó mang lại sự khác biệt đáng kể. Giờ đây, Vĩnh Hoàn không còn phải cung cấp dữ liệu sản xuất hay chịu sự kiểm tra thường xuyên từ phía Mỹ. Điều này không chỉ giảm gánh nặng hành chính mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp tập trung hơn vào phát triển sản xuất và mở rộng thị trường.
Chiến thắng này cũng làm gợi nhớ đến câu chuyện của Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (UPCoM: MPC) – doanh nghiệp tôm hàng đầu Việt Nam – trong vụ kiện thuế chống bán phá giá tại Mỹ vào năm 2016. Khi đó, Minh Phú đạt được thỏa thuận tương tự, được DOC xác nhận biên độ phá giá bằng 0% và loại bỏ lệnh áp thuế. Hơn thế nữa, "vua tôm" còn được hoàn lại hàng triệu USD tiền thuế đã nộp trước đó.
Tuy nhiên, bài học từ Minh Phú cũng cho thấy rằng, chiến thắng pháp lý không đồng nghĩa với việc hoàn toàn "miễn nhiễm" trước các rủi ro trong tương lai. Năm 2019, Minh Phú lại bị điều tra do cáo buộc lẩn tránh thuế thông qua việc sử dụng tôm nhập khẩu từ Ấn Độ. Sau hai năm, vụ việc kết thúc với phần thắng thuộc về Minh Phú, nhưng nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì minh bạch và chuẩn bị tốt trước các thách thức pháp lý.
Thành công của Vĩnh Hoàn không chỉ là dấu ấn của riêng doanh nghiệp mà còn phản ánh sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ Việt Nam, các luật sư tư vấn và cộng đồng doanh nghiệp. Trong quá trình đàm phán, các bên đã cùng chung tay để bảo vệ quyền lợi chính đáng của ngành thủy sản Việt Nam. Ngoài việc giảm áp lực pháp lý cho doanh nghiệp, thỏa thuận này còn góp phần củng cố mối quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Mỹ. Với kim ngạch thương mại song phương liên tục tăng trưởng, kết quả này tạo thêm niềm tin để hai nước mở rộng hợp tác trong tương lai, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm chế biến.
Dù chiến thắng trong vụ kiện mang lại nhiều lợi ích, Vĩnh Hoàn và các doanh nghiệp thủy sản xuất khẩu khác vẫn cần tiếp tục duy trì minh bạch trong quy trình sản xuất, xây dựng hồ sơ pháp lý vững chắc và sẵn sàng ứng phó với các rủi ro phát sinh. Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn, nhưng cũng nổi tiếng khắt khe về quy định. Do đó, việc đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế là yếu tố then chốt để duy trì vị thế cạnh tranh.
Thành công này cũng mở ra cơ hội để ngành thủy sản Việt Nam khai thác thêm các thị trường tiềm năng khác, giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Tăng cường cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, và xây dựng chiến lược phát triển bền vững sẽ giúp doanh nghiệp thủy sản Việt Nam tiến xa hơn trên bản đồ thế giới.
 | Vĩnh Hoàn báo doanh thu tháng 11 đạt gần nghìn tỷ: Thị trường Mỹ tăng tốc, nội địa lại "hụt hơi" Vĩnh Hoàn công bố doanh thu tháng 11/2024 đạt 968 tỷ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường Mỹ ghi nhận ... |
Tuấn Tú