Hiệp hội Ngân hàng triển khai Nghị định 21/2021/NĐ-CP quy định về thực hiện bảo đảm nghĩa vụ

Văn bản quan trọng đối với các tổ chức tín dụng

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng đánh giá Nghị định 21 là văn bản hết sức quan trọng, có ảnh hưởng đến hoạt động của các tổ chức tín dụng, liên quan đến công tác nghiệp vụ về tín dụng, giao dịch bảo đảm, xử lý tài sản bảo đảm.

Ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, trước đây các tổ chức tín dụng áp dụng Nghị định 163/2006/CP-NĐ về giao dịch bảo đảm và Nghị định 11/2012/NĐ-CP bổ sung, sửa đổi Nghị định 163. Năm 2015, Bộ luật dân sự được ban hành mới và hoạt động giao dịch bảo đảm vẫn được thực hiện theo Nghị định cũ. Việc này dẫn đến nhiều bất cập, vướng mắc trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Do đó, Bộ Tư pháp đã nghiên cứu, trình Chính phủ ban hành văn bản mới thay thế Nghị định 163 cho phù hợp với thực tiễn.

Quá trình xây dựng Nghị định 21, cơ quan soạn thảo đã lắng nghe, xem xét và tổng hợp ý kiến các tổ chức tín dụng, cơ bản các vấn đề vướng mắc được các ngân hàng nêu lên đã được giải quyết. Nghị định bao gồm 5 chương, 62 điều, quy định rất sát với hoạt động tín dụng, giao dịch tài sản bảo đảm, xử lý tài sản bảo đảm… của các ngân hàng.

Do Nghị định 21 có nhiều vấn đề mới, có thể có cách hiểu, cách nhận thức chưa đầy đủ, rõ ràng nên Hiệp hội Ngân hàng thấy rằng cần thiết tổ chức hội nghị triển khai để tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng nắm bắt, quán triệt, triển khai một cách đầy đủ, thuận lợi. Cũng theo đánh giá của ông Nguyễn Quốc Hùng, dù vẫn còn một số nội dung các tổ chức tín dụng kiến nghị chưa được đưa vào Nghị định do vướng luật nhưng cũng đã có một số điều chỉnh cho phù hợp ở mức Nghị định.

Ông Nguyễn Văn Mạnh, hàm Vụ phó Vụ pháp luật Văn phòng Chính phủ phát biểu - Ảnh: TD

Ông Nguyễn Văn Mạnh, hàm Vụ phó Vụ pháp luật Văn phòng Chính phủ đánh giá việc xây dựng Nghị định 21 hết sức phức tạp và sau khi ban hành, nội dung Nghị định tuy chưa thỏa mãn hết các vấn đề mà thực tiễn nêu ra nhưng đã cố gắng tiếp thu hết mức để quy định phù hợp với hoạt động về giao dịch bảo đảm. Trong thời gian tới, chúng ta có thể tính tới việc xây dựng một văn bản pháp luật có giá trị pháp lý cao hơn chẳng hạn Luật về giao dịch bảo đảm, khi đó sẽ giải quyết được nhiều vấn đề toàn diện hơn.

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm (Bộ Tư pháp), đã chia sẻ một số nội dung cơ bản cần quan tâm trong áp dụng, thi hành Nghị định 21. Theo đó, ông Nguyễn Hồng Hải nhấn mạnh, Nghị định hướng dẫn một số vấn đề còn chưa có sự thống nhất trong thi hành Bộ luật dân sự 2015 và thuộc thẩm quyền của Chính phủ bao gồm các vấn đề chung, các vấn đề về tài sản bảo đảm, về xác lập, thực hiện biện pháp bảo đảm, về xử lý tài sản bảo đảm và các điều khoản thi hành.

Những nội dung chính yếu

Ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm (Bộ Tư pháp) - Ảnh: TD

Ông Nguyễn Hồng Hải lưu ý các tổ chức tín dụng những nội dung quan trọng của Nghị định 21 trong đó đã thể chế hóa cách tiếp cận vật quyền của Bộ luật dân sự 2015 như quyền truy đòi. Điều 7 Nghị định 21 quy định việc chuyển dịch tài sản bảo đảm dù đã phát sinh hiệu lực pháp lý với người thứ ba thì không làm thay đổi hoặc chấm dứt quyền truy đòi của bên nhận bảo đảm đối với tài sản trừ trường có sự thỏa thuận khác hoặc Bộ luật dân sự 2015 hoặc luật khác liên quan có quy định.

Đáng chú ý, Bộ luật dân sự 2015 đã tách bạch thời điểm có hiệu lực của hợp đồng và hiệu lực đối kháng với người thứ 3 nhằm đảm bảo quyền lợi của bên nhận tài sản bảo đảm. Theo đó, hợp đồng thế chấp tài sản có hiệu lực từ thời điểm giao kết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác. Việc thế chấp tài sản phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba kể từ thời điểm đăng ký. Theo đó, sau khi giao kết hợp đồng thế chấp, bên nhận thế chấp cần phải đăng ký giao dịch bảo đảm để đảm bảo quyền lợi. Bất kỳ một bên thứ 3 nào khác trước khi tham gia giao dịch đối với tài sản này buộc phải biết tình trạng pháp lý tài sản. Nếu bên thứ ba chấp nhận giao dịch thì khi có tranh chấp phát sinh về tài sản thế chấp bên nhận thế chấp có được quyền "ưu tiên" trong việc xử lý tài sản thế chấp.

Hội nghị được tổ chức trực tuyến tại 63 tỉnh, thành phố - Ảnh chụp màn hình

Về tài sản bảo đảm, Nghị định 21 quy định cơ chế pháp lý xác định, mô tả tài sản bảo đảm, cơ chế pháp lý giải quyết việc đầu tư vào tài sản bảo đảm, cơ chế pháp lý giải quyết biến động về tài sản bảo đảm. Trong đó, Nghị định quy định nguyên tắc xác định tài sản bảo đảm là tài sản không bị cấm mua bán, không cấm chuyển giao khác về quyền sở hữu đều có thể đưa vào làm tài sản bảo đảm. Một số loại tài sản phát sinh vướng mắc trong thực tiễn đã được đưa vào quy định trong Nghị định như quy định về tài sản được tạo lập từ quyền bề mặt, quyền hưởng dụng. Theo đó, tài sản thuộc sở hữu của chủ thể quyền bề mặt được dùng làm tài sản bảo đảm, hoa tức, lợi tức hoặc tài sản khác có được từ việc khai thác sử dụng tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng được dùng để bảo đảm.

Trước đây, Bộ luật dân sự 2005 không quy định cụ thể về thời điểm có hiệu lực của hợp đồng bảo đảm. Với Bộ luật dân sự 2015 và Nghị định 21 đã quy định thống nhất rõ ràng hợp đồng bảo đảm được công chứng bắt buộc theo yêu cầu có hiệu lực từ thời điểm công chứng.

Toàn cảnh hội nghị - Ảnh: TD

Liên quan đến vấn đề xử lý tài sản bảo đảm, Nghị định 21 không có quy định về thu giữ tài sản bảo đảm do hạn chế văn bản mức Nghị định. Tuy nhiên, để tháo gỡ vướng mắc, Nghị định đã quy định khi xử lý tài sản bảo đảm, chỉ cần thực hiện theo đúng thỏa thuận trong hợp đồng không cần có văn bản ủy quyền hoặc văn bản đồng ý của bên bảo đảm.

Trường hợp bên bảo đảm hoặc người đang giữ tài sản không giao thì bên nhận bảo đảm có quyền xem xét, kiểm tra thực tế tài sản bảo đảm để ngăn chặn việc tẩu tán tài sản bảo đảm, để xử lý hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết.

Ngoài ra, Nghị định cũng quy định về bảo vệ người thứ ba ngay tình. Theo đó, tài sản thuộc giao dịch dân sự vô hiệu được dùng để thế chấp mà đã được chuyển giao cho bên nhận thế chấp ngay tình thì hợp đồng thế chấp không bị vô hiệu. Chuyển giao tài sản thế chấp được xác định là việc chuyển giao giấy chứng nhận về tài sản thế chấp theo thỏa thuận hoặc đã thực hiện biện pháp thực tế khác để bên thế chấp không vi phạm nghĩa vụ mà không cần phải có sự chuyển giao tài sản.

Được biết, Nghị định 21 sẽ có hiệu lực kể từ ngày 15/5/2021.

Bùi Trang

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ