Nguyên nhân khiến lợi nhuận nhiều ngân hàng sụt giảm

Tăng trưởng huy động vốn nhanh hơn tín dụng

Trong số các ngân hàng đã công bố báo cáo tài chính quý 3/2023, có không ít ngân hàng báo lợi nhuận sụt giảm hoặc lỗ như: TPBank, VPBank, BacABank, PGBank,... Theo các ngân hàng, nguyên nhân chủ yếu khiến lợi nhuận sụt giảm trong kỳ này là do tình hình kinh doanh ảm đạm trong thời gian vừa qua.

Hình minh họa.

Tại TPBank, ghi nhận quý 3/2023 là quý có lợi nhuận thấp nhấp trong 6 quý gần đây. Lãi trước thuế của ngân hàng ghi nhận 1.576 tỷ đồng; giảm 26% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 9 tháng đầu năm, lợi nhuận trước thuế của TPBank là 4.959 tỷ đồng, giảm 16%; lãi sau thuế đạt 3.969 tỷ đồng.

Đại diện của TPBank cho biết, trong bối cảnh kinh doanh của các doanh nghiệp chưa ổn định và chưa có nhiều khởi sắc, cùng với việc TPBank thực hiện nhiều chính sách ưu đãi về lãi suất và phí dịch vụ nhằm hỗ trợ khách hàng vượt qua khó khăn đã dẫn đến kết quả kinh doanh chưa đạt được như kỳ vọng.

Tại PGBank, lợi nhuận quý 3 lao dốc tới 60% so với cùng kỳ. Đại diện PGBank cho biết, nguyên nhân khiến lợi nhuận quý 3 giảm tới 60% so với quý cùng kỳ về mức 57 tỷ đồng chủ yếu do tình hình hoạt động chung quý 3 của ngành ngân hàng khó khăn dẫn đến tăng trưởng tín dụng thấp, khiến thu nhập lãi thuần ghi nhận mức giảm lên đến 16%. Bên cạnh đó, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ giảm 42% do tình hình xuất nhập khẩu nói chung của các doanh nghiệp trong quý 3 kém, dẫn đến các hoạt động thanh toán bị ảnh hưởng lớn. Lũy kế 9 tháng đầu năm, lợi nhuận trước thuế của PGBank đạt 360 tỷ đồng, giảm 7% so với cùng kỳ.

Tại NCB, đây là ngân hàng duy nhất đến thời điểm hiện tại báo lỗ trong quý 3/2023 và cả lũy kế 9 tháng đầu năm. Ngân hàng cho biết, nguyên nhân chủ yếu là do tình hình biến động chung của nền kinh tế, thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường trái phiếu, chứng khoán, bất động sản… Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình hoạt động của các doanh nghiệp, cá nhân là khách hàng của NCB, dẫn đến khoản mục thu nhập thuần trong hoạt động dịch vụ và các hoạt động khác đều sụt giảm.

Theo báo cáo của Tổng cục thống kê, tính đến thời điểm 20/9, tổng phương tiện thanh toán tăng 4,75% so với cuối năm 2022, huy động vốn của các tổ chức tín dụng tăng 5,8%, trong khi tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế chỉ đạt 5,73%.

Trước đó, theo dữ liệu của Ngân hàng Nhà nước, tổng huy động tiền gửi của hệ thống tổ chức tín dụng đến cuối tháng 6/2023 tăng 4,6% so với đầu năm. Bất chấp lãi suất huy động giảm mạnh thời gian qua, huy động vốn của hệ thống ngân hàng vẫn tiếp tục tăng trưởng dương.

Đây cũng là lần đầu tiên sau 3 năm, hệ thống ngân hàng chứng kiến lại hiện tượng tăng trưởng huy động vốn cao hơn tăng trưởng tín dụng trong 9 tháng đầu năm. Cụ thể, năm 2022, huy động vốn trong 9 tháng chỉ tăng 4,6% trong khi tín dụng tăng 11,05%. Năm 2021, huy động vốn 9 tháng tăng 5,2% trong khi tín dụng tăng 7,88%.

Tăng trưởng tín dụng 9 tháng đầu năm cũng còn thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu được đặt ra cả năm. NHNN định hướng tín dụng năm 2023 tăng khoảng 14 - 15%.

Huy động vốn tăng nhanh hơn tăng trưởng tín dụng khiến thanh khoản dư thừa lớn trên toàn hệ thống. Trong báo cáo phân tích gần đây, Công ty Chứng khoán BSC cho biết, số dư Citad tại hệ thống đã lên gần 400.000 tỷ đồng, trong khi dự trữ bắt buộc chỉ ở mức khoảng 280.000 tỷ đồng. Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng cũng duy trì ở mức rất thấp dưới 1% trong thời gian dài.

Theo kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của tổ chức tín dụng trong quý IV/2023 do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện, đa phần tổ chức tín dụng giảm kỳ vọng về lợi nhuận trong thời gian tới. Cụ thể, 82,6% tổ chức tín dụng kỳ vọng lợi nhuận trước thuế tăng trưởng dương trong năm 2023 so với năm 2022, 13,8% tổ chức tín dụng lo ngại lợi nhuận tăng trưởng âm.

Các nhà phân tích tại Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) kỳ vọng mức tăng trưởng lợi nhuận ngân hàng (nhóm cổ phiếu được BVSC phân tích) so với cùng kỳ năm trước đạt 8% trong quý III/2023, đạt 5,5% trong hai quý cuối năm và 5,2% trong cả năm 2023.

Tăng trích lập dự phòng do nợ xấu dâng cao

Trên thực tế, nguyên nhân lợi nhuận sụt giảm không chỉ vì biên lợi nhuận thu hẹp, nguồn thu ngoài lãi của nhiều nhà băng sụt giảm trong 9 tháng đầu năm 2023, nhất là đối với mảng bảo hiểm - vốn mang lại nguồn thu lớn cho ngân hàng ở các năm trước thì năm nay bị ảnh hưởng khá nặng.

Bên cạnh đó, nợ xấu gia tăng cũng là yếu tố khiến lợi nhuận ngân hàng sụt giảm do phải tăng mạnh trích lập dự phòng rủi ro tín dụng.

Tính đến thời điểm cuối tháng 7/2023, tỷ lệ nợ xấu nội bảng là 3,56%, cao hơn mức 2,0% hồi cuối năm 2022 và mức 1,69% vào cuối năm 2020.

Tỉ lệ nợ xấu nội bảng cộng với nợ bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn thành nợ xấu của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng là 6,16% so với tổng dư nợ tín dụng.

Vấn đề nợ xấu ngành ngân hàng cũng làm “nóng” nghị trường Quốc hội. Tại phiên thảo luận tổ về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 ngày 24/10, đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng nếu loại trừ các ngân hàng đang bị kiểm soát đặc biệt, tỷ lệ này là 2,86%. Đáng quan ngại, nếu cập nhật tới ngày 31/8, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống tiếp tục tăng lên mức gần 8%, mà nguyên nhân chính là do nợ xấu của một ngân hàng đang bị kiểm soát đặc biệt tăng vọt.

"Con số này sẽ tiếp tục tăng nữa, đặc biệt khi các khoản nợ xấu tiềm ẩn theo quy định tại Thông tư 01/2020/TT-NHNN (đã được sửa đổi, bổ sung) và Thông tư 02/2023/TT-NHNN hết hạn khoanh, giãn, hoãn. Điều này lý giải một phần tại sao tín dụng ngân hàng 9 tháng năm nay tăng chậm", đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận định.

Ông Nguyễn Hải Nam, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế, nhận xét mức 3,56% nợ xấu nội bảng trong hệ thống ngân hàng, tương đương 440.000 tỷ đồng, là "đột biến, tốc độ tăng đáng lo ngại".

Ngoài khoản nợ này, nợ đọng trái phiếu doanh nghiệp quá hạn, không trả đủ nhà đầu tư hiện khoảng 190.000 tỷ đồng. Hai khoản "nợ xấu" này của nền kinh tế, theo ông Nam, sẽ làm thu hẹp không gian của chính sách tiền tệ.

"Nếu để nợ xấu lâu, lãi dự thu nhiều, tạo gánh nặng cho nền kinh tế. Chính phủ không kịp thời xử lý nợ xấu gắn với tái cấu trúc ngân hàng yếu kém sẽ lãng phí nguồn lực đáng kể", ông Nam nói.

Đại biểu đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Thị Yến băn khoăn, Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu được kéo dài tới hết năm 2024 nhưng nợ xấu vẫn tăng. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước cần đánh giá đúng nguyên nhân nợ xấu khi tỷ lệ này đang tăng và cần có giải pháp gắn với tái cơ cấu các ngân hàng để xử lý tốt hơn.

MSB mua trọn lô trái phiếu 500 tỷ đồng của PGBank Theo hợp đồng đặt mua trái phiếu được ký ngày 21/9/2023 giữa PGBank và MSB, MSB là nhà đầu tư tổ chức mua trọn lô ...

Lợi nhuận quý 3 đồng loạt giảm tốc, các ngân hàng lý giải ra sao? Tính đến ngày 23/10, đã có 8 ngân hàng công bố báo cáo tài chính quý 3/2023. Tuy nhiên, có tới 5/8 ngân hàng ghi ...