Kiến thức cơ bản về Báo cáo tài chính - Bài 2: Bảng cân đối kế toán

Bảng cân đối kế toán là gì?

Hãy tưởng tượng bạn đang quản lý một cửa hàng. Bạn cần biết mình có bao nhiêu tiền, hàng hóa trong kho, và số tiền đã vay mượn từ bạn bè hoặc ngân hàng. Bảng cân đối kế toán chính là cách doanh nghiệp ghi lại những thông tin như vậy:

Tài sản: Những gì doanh nghiệp sở hữu, từ tiền mặt, nhà xưởng, cho đến hàng tồn kho.

Nợ phải trả: Những khoản doanh nghiệp nợ, như vay ngân hàng, các khoản phải trả nhà cung cấp.

Vốn chủ sở hữu: Phần còn lại thuộc về cổ đông sau khi trừ đi nợ phải trả.

Hình minh họa

Cấu trúc bảng cân đối kế toán luôn tuân theo công thức:

Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu

Công thức này không chỉ là một nguyên tắc toán học mà còn thể hiện cách doanh nghiệp cân bằng giữa tài sản họ sở hữu và nguồn vốn tài trợ cho những tài sản đó.

Cấu trúc của bảng cân đối kế toán

Bảng cân đối kế toán được chia thành hai phần chính: tài sản và nguồn vốn.

Tài sản – Những gì doanh nghiệp sở hữu:

Tài sản là nguồn lực mà doanh nghiệp sử dụng để tạo ra giá trị. Chúng được chia thành hai loại:

Tài sản ngắn hạn:

Những tài sản có thể chuyển đổi thành tiền mặt trong vòng 12 tháng, bao gồm:

Tiền mặt: Dòng tiền sẵn có.

Hàng tồn kho: Sản phẩm chờ được bán.

Khoản phải thu: Tiền khách hàng còn nợ.

Ví dụ: Một doanh nghiệp bán lẻ có tiền mặt 5 tỷ đồng, hàng tồn kho 10 tỷ đồng và khoản phải thu từ khách hàng 7 tỷ đồng.

Tài sản dài hạn:

Những tài sản có giá trị sử dụng lâu dài, như:

Máy móc, thiết bị: Dùng trong sản xuất.

Bất động sản: Nhà xưởng, văn phòng.

Đầu tư dài hạn: Cổ phần hoặc trái phiếu doanh nghiệp khác.

Ví dụ: Một công ty sản xuất sở hữu nhà xưởng trị giá 20 tỷ đồng và máy móc 15 tỷ đồng.

Nguồn vốn – Nguồn tài trợ cho tài sản:

Nợ phải trả: Những khoản doanh nghiệp nợ, bao gồm:

Nợ ngắn hạn: Phải thanh toán trong vòng 12 tháng, như các khoản vay ngắn hạn, tiền lương nhân viên chưa thanh toán.

Nợ dài hạn: Các khoản vay ngân hàng hoặc trái phiếu với thời gian đáo hạn trên 12 tháng.

Vốn chủ sở hữu:

Phần giá trị thực sự thuộc về cổ đông sau khi trừ đi toàn bộ nợ phải trả.

Cách đọc bảng cân đối kế toán

Hiểu bảng cân đối kế toán không phức tạp nếu bạn biết cách tiếp cận từng bước:

Bắt đầu từ tài sản ngắn hạn và nợ ngắn hạn:

Kiểm tra xem tài sản ngắn hạn (tiền mặt, hàng tồn kho, khoản phải thu) có đủ để thanh toán nợ ngắn hạn không. Nếu không, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc chi trả trong ngắn hạn.

Đọc kỹ tỷ lệ nợ phải trả:

So sánh nợ phải trả với vốn chủ sở hữu để đánh giá mức độ rủi ro tài chính.

Xem xét xu hướng tăng trưởng tài sản và nợ qua các kỳ:

Nếu tài sản tăng nhưng chủ yếu đến từ việc vay nợ, doanh nghiệp đang sử dụng đòn bẩy tài chính cao, có thể dẫn đến rủi ro.

Ví dụ minh họa

Giả sử Công ty ABC có bảng cân đối kế toán như sau:

Tài sản ngắn hạn: 30 tỷ đồng (gồm tiền mặt 10 tỷ, hàng tồn kho 10 tỷ, khoản phải thu 10 tỷ).

Tài sản dài hạn: 50 tỷ đồng (gồm nhà xưởng và máy móc).

Nợ ngắn hạn: 20 tỷ đồng.

Nợ dài hạn: 40 tỷ đồng.

Vốn chủ sở hữu: 20 tỷ đồng.

Phân tích:

Tổng tài sản là 80 tỷ đồng, trong khi tổng nợ là 60 tỷ đồng.

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu = 60 tỷ / 20 tỷ = 3, tức là doanh nghiệp đang phụ thuộc quá nhiều vào vay nợ. Đây là tín hiệu cảnh báo, đặc biệt nếu dòng tiền từ hoạt động kinh doanh không ổn định.

Lưu ý khi đọc bảng cân đối kế toán

Đừng nhìn một con số riêng lẻ: Hãy xem xét toàn bộ bảng cân đối kế toán và so sánh qua nhiều kỳ để hiểu xu hướng.

Hiểu đặc thù ngành: Một công ty xây dựng thường có tài sản dài hạn lớn hơn so với công ty thương mại.

Chú ý khoản mục bất thường: Sự tăng đột biến ở tài sản hay nợ phải trả có thể là dấu hiệu doanh nghiệp đang gặp rủi ro.

Kiến thức cơ bản về Báo cáo tài chính - Bài 1: Báo cáo tài chính là gì? Cách đọc và hiểu cơ bản Báo cáo tài chính là công cụ quan trọng giúp đánh giá sức khỏe doanh nghiệp. Bài viết hướng dẫn cách đọc và hiểu cơ ...