Xử lý các ngân hàng yếu kém đã có bước chuyển mạnh mẽ?

Đã hoàn thành định giá 3 ngân hàng

Thông tin được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết trong báo cáo gửi Quốc hội mới đây, hiện 5 ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, gồm: Ngân hàng thương mại TNHH MTV Xây dựng Việt Nam (CBBank), Ngân hàng thương mại TNHH MTV Đại Dương (OceanBank), Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Dầu khí Toàn cầu (GPBank), Ngân hàng TMCP Đông Á (DongABank) và Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).

Đầu năm 2023, Ngân hàng Nhà nước cho biết, đã được phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc với 4 ngân hàng: CBBank, OceanBank, GPBank và DongABank. Tuy nhiên, trong báo cáo mới nhất, cơ quan này cho biết, Chính phủ quyết định chủ trương chuyển giao bắt buộc 3 ngân hàng.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục thực hiện kiểm soát đặc biệt DongABank và SCB. Ngoài ra, cơ quan quản lý sẽ giám sát tăng cường đối với Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB).

Ngân hàng Nhà nước cho biết, kiểm soát đặc biệt là biện pháp nghiệp vụ nhằm kiểm soát chặt chẽ, hạn chế tác động tiêu cực đến ngân hàng và hệ thống tổ chức tín dụng nói chung. Trong lịch sử ngành ngân hàng, đã có nhiều nhà băng từng bị rơi vào trường hợp kiểm soát đặc biệt nhưng sau đó đã phục hồi và phát triển mạnh.

Cơ chế, nguồn lực để xử lý các ngân hàng yếu kém, xây dựng phương án chuyển giao bắt buộc còn nhiều bất cập

Nhà điều hành cũng nêu khó khăn trong việc cơ cấu nhóm ngân hàng này là việc tìm kiếm ngân hàng thương mại đủ điều kiện nhận chuyển giao bắt buộc. “Việc này kéo dài, khó khăn do phụ thuộc lớn vào sự tự nguyện tham gia và cần thời gian để thuyết phục cổ đông, nhất là cổ đông lớn, cổ đông chiến lược nước ngoài” - theo Ngân hàng Nhà nước.

Ngoài ra, cơ chế, nguồn lực để xử lý các ngân hàng yếu kém, xây dựng phương án chuyển giao bắt buộc còn nhiều bất cập. Năng lực một số cán bộ, công chức thanh tra giám sát còn hạn chế, trong điều kiện áp lực xử lý khối lượng công việc lớn, phức tạp, yêu cầu khẩn trương về tiến độ.

Trước đó, trình bày báo cáo trước Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái - cho biết, Chính phủ đã hoàn thành định giá 3 ngân hàng và dự kiến trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án chuyển giao bắt buộc trong tháng 5, gồm CBBank, OceanBank và GPBank. Các nhà băng này sẽ được chuyển giao cho nhà băng khác theo hình thức mua bắt buộc.

Theo TS. Châu Đình Linh - giảng viên Trường đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, định giá là cơ sở đầu tiên để hoàn thành bất kỳ một thương vụ mua bán, sáp nhập (M&A) nào. Việc hoàn tất quá trình định giá đồng nghĩa với lộ trình chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém sẽ được tăng tốc trong thời gian tới.

Sẵn sàng nguồn lực tiếp nhận ngân hàng yếu kém

Như vậy, sau hơn một thập kỷ tắc nghẽn, việc xử lý các ngân hàng yếu kém bắt đầu có bước chuyển mạnh mẽ.

Tại mùa đại hội đồng cổ đông thường niên năm nay, lãnh đạo các ngân hàng: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (HDBank), Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) đều đề cập việc nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém. Theo đó, ông Nguyễn Thanh Tùng - Tổng giám đốc Vietcombank - cho biết, tiến độ chuyển giao tùy thuộc vào quyết định Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước. Về phần mình, Vietcombank đã hoàn thiện phương án, đang trình Ngân hàng Nhà nước phê duyệt. Song song đó, để chuẩn bị, Vietcombank đã có giải pháp cụ thể, không bị động, đảm bảo suôn sẻ, đúng lộ trình.

“Ngân hàng đã thành lập tiểu ban nghiệp vụ, rà soát quy định nội bộ và phát hiện ra hơn 300 gaps (khoảng trống, thiếu sót). Hiện đã chỉ còn 20 gap về quy trình, quy chế. Về lâu dài, tiếp nhận ngân hàng yếu kém tạo ra cơ hội cho Vietcombank có nhiều lựa chọn như bán cổ phần, M&A” - ông Nguyễn Thanh Tùng cho hay.

Khi tham gia chuyển nhượng bắt buộc ngân hàng yếu kém, các nhà băng sẽ có cơ chế ưu đãi bổ sung hạn mức tăng trưởng tín dụng

Tương tự, ông Lưu Trung Thái - Chủ tịch MB cũng cho hay, đã trình và hoàn tất mọi thủ tục từ phía MB, hiện tại chỉ đợi kết quả phê duyệt từ các cơ quan chức năng. “Về tiến độ, MB đã xong đề án và trình lên Chính phủ và đang được xử lý tại Ngân hàng Nhà nước. MB kỳ vọng tiến độ có thể hoàn thành trong năm 2024 hoặc trong năm 2025” - ông Lưu Trung Thái bày tỏ; đồng thời cho biết thêm, sau khi nhận chuyển nhượng bắt buộc, ngân hàng này vẫn là một ngân hàng độc lập trực thuộc MB. Và sau khi hết thời gian cơ cấu, mới tính đến việc là có thực hiện sáp nhập, thoái vốn.

Việc nhận chuyển giao bắt buộc một ngân hàng yếu kém từng được nhắc đến nhiều lần tại các kỳ đại hội cổ đông trước đây của VPBank. Nhưng phải tới kỳ đại hội năm 2023 - 2024, lãnh đạo cấp cao ngân hàng này mới lên tiếng khẳng định rằng, VPBank là một trong 4 ngân hàng tham gia vào tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém và đang trong quá trình nghiên cứu đề xuất, phê duyệt của các ngân hàng. Bà Phạm Thị Nhung - Phó Tổng giám đốc VPBank - cho biết, đến thời điểm này, ngân hàng đã chuẩn bị sẵn sàng nguồn lực để tiếp quản một ngân hàng thuộc diện chuyển giao bắt buộc và sẽ bắt tay ngay vào việc tái cơ cấu lại ngân hàng đó ngay khi được chuyển giao.

HDBank là một trong 4 ngân hàng được đánh giá có hoạt động lành mạnh, năng lực tài chính tốt được Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước lựa chọn để tham gia đề án tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại. Bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Phó Chủ tịch thường trực HDBank - cho biết: “Khoảng 6 - 7 năm trước, khi HDBank nhận được lời đề nghị từ phía Ngân hàng Nhà nước, chúng tôi đã sắp xếp và sẵn sàng tham gia một cách nghiêm túc. Đây là vinh dự, trách nhiệm của HDBank. Khi tham gia chương trình này HDBank có cơ hội bứt phá để tăng trưởng quy mô cao hơn. Đặc biệt, việc hỗ trợ cơ chế ưu đãi bổ sung hạn mức tăng trưởng tín dụng hàng năm giúp HDBank có thể tăng trưởng đột phá, chiếm lĩnh thị trường và trở thành một trong các ngân hàng top đầu trong 5 năm tới”.

Trong ngành ngân hàng, HDBank được biết đến là ngân hàng thực hiện thành công 2 thương vụ M&A đình đám là sáp nhập DaiABank và mua lại Công ty SVGF. Cả hai thương vụ này diễn ra vào thời điểm ngành ngân hàng đang phải tái cấu trúc, rất nhiều ngân hàng có nợ xấu tăng vọt, âm vốn chủ sở hữu.

Theo các chuyên gia tài chính, ngân hàng là loại hình doanh nghiệp đặc biệt, hoạt động kinh doanh chính tập trung chủ yếu ở lĩnh vực tín dụng và tiền tệ. Vì vậy, hoạt động các ngân hàng này cũng có những ảnh hưởng với tất cả lĩnh vực của nền kinh tế. Do đó, trong quá trình chuyển giao sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý là rất quan trọng, vì tính phức tạp của việc xử lý các ngân hàng yếu kém. Cơ quan quản lý phải xử lý để bảo đảm sự an toàn của hệ thống, quyền lợi của cổ đông và người gửi tiền. Nếu xử lý không khéo thì sẽ tác động tiêu cực đến hệ thống, quyền lợi của cổ đông và người gửi tiền.

Bên cạnh đó, không thể để ngân hàng tiếp nhận phải chịu hết các gánh nặng, dù sẽ có một số lợi ích về mở rộng thị phần, cổ đông, có quyền bán, chuyển nhượng, kể cả khả năng chuyển nhượng cho nước ngoài, hay hạn mức tín dụng.