Vì sao giải ngân vốn đầu tư công còn chậm?

Theo Báo cáo Chính phủ tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 8/2021 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ước giải ngân vốn đầu tư công đến ngày 31/8/2021 là 187.285,01 tỷ đồng, mới đạt 40,6% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2020 (46,41%). Trong đó, vốn trong nước đạt 44,7% (cùng kỳ năm 2020 là 50,02%), vốn nước ngoài đạt 7,94% (cùng kỳ năm 2020 đạt 21,26%).

Điển hình về việc chậm triển khai đầu tư công là Dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Đây là một trong những dự án trọng điểm, nhưng nhiều năm qua luôn trong tình trạng chậm trễ. Thậm chí, dự án này vẫn còn hơn 1.000 tỷ đồng kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2018 còn lại chưa giải ngân, phải chuyển tiếp sang giai đoạn 2021-2025. Khó khăn lớn nhất của Dự án là quy mô giải phóng mặt bằng lớn, hai năm nay lại chịu thêm tác động tiêu cực của dịch COVID-19.

Nhiều dự án quy mô lớn khác cũng trong tình trạng tương tự như Dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận; cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ; các đoạn cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45, Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây…

Trong bản tin tổng hợp kinh tế-tài chính vừa công bố, các chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính đều thống nhất cho rằng, do tác động của dịch COVID-19 từ đầu năm đến nay tại nhiều tỉnh, thành phố phải thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt 19 tỉnh thành phía Nam phải thực hiện giãn cách xã hội từ ngày 19/7/2021 đến nay và thành phố Hà Nội thực hiện giãn cách xã hội từ ngày 24/7/2021 đến nay... nên đã tác động trực tiếp đến tiến độ triển khai thực hiện, thi công các công trình.

Đồng thời, giá nguyên vật liệu (sắt, thép xây dựng, xi măng, cát, sỏi...) tăng đột biến từ đầu năm cũng phần nào ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án. Ngoài ra, theo Kho bạc Nhà nước, những chậm trễ trong việc phân bổ vốn cũng ảnh hưởng đến việc thực hiện kế hoạch vốn đầu tư công năm 2021.

Việc chưa phân bổ hết số vốn NSNN năm 2021 được giao là do kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2021 triển khai khi kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đến cuối tháng 7/2021 mới được Quốc hội thông qua, nhiều dự án khởi công mới chưa có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 phải chờ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội thông qua mới có cơ sở để phân bổ, giao kế hoạch đầu tư.

Bên cạnh đó, kế hoạch vốn năm 2021 chưa được Thủ tướng Chính phủ giao (vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia) là 16.000 tỷ đồng vốn trong nước do hiện nay các Chương trình mới đang trong giai đoạn lập và thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, chưa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Thêm vào đó, số kế hoạch vốn năm 2021 chưa được các bộ, cơ quan trung ương và địa phương triển khai phân bổ vẫn còn tới 11,04% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Đối với nguồn vốn nước ngoài, sự phản hồi của nhà tài trợ ODA khi được xin ý kiến rất chậm, đặc biệt là song phương, thời gian thẩm định và phê duyệt tài liệu đấu thầu của nhà tài trợ chậm, dẫn đến thời gian lựa chọn nhà thầu kéo dài hơn, chậm trao hợp đồng so với các dự án trong nước. Các dự án ODA cũng chịu tác động nặng nề của dịch bệnh do hầu hết các hoạt động đều gắn với yếu tố nước ngoài, từ khâu nhập máy móc, thiết bị đến chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát...

Để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ đã phải ra Công điện số 1082/CĐ-TTg ngày 16/08 về việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2021, yêu cầu tăng cường kỷ cương, kỷ luật, cương quyết điều chuyển vốn nếu chậm giải ngân. Thủ tướng cũng đã chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền việc cắt giảm kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách trung ương năm 2021 của các bộ, cơ quan, địa phương mà đến ngày 30/9/2021 có tỷ lệ giải ngân dưới 60% kế hoạch vốn được giao từ đầu năm để điều chuyển cho các bộ, ngành, địa phương khác có nhu cầu bổ sung vốn thực hiện các dự án.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng trình Chính phủ Kế hoạch đầu tư công năm 2022. Dự kiến, kế hoạch đầu tư công năm tới sẽ tập trung vào các tuyến đường ven biển chuyển tiếp từ giai đoạn 2016-2020 sang giai đoạn 2021-2025; khởi công mới một số dự án có tính chất cấp bách, quan trọng, có tác động tích cực đến quá trình phục hồi và phát triển kinh tế trong bối cảnh tác động của dịch COVID-19, dự án khẩn cấp theo quy định của Luật Đầu tư công.

Dự kiến tổng mức vốn NSNN năm 2022 là 516.700 tỷ đồng, tăng 8,3% so với kế hoạch năm 2021, trong đó: vốn NSTW là 222.000 tỷ đồng (vốn trong nước 187.000 tỷ đồng, vốn nước ngoài 35.000 tỷ đồng), bằng với kế hoạch năm 2021; vốn ngân sách địa phương 294.700 tỷ đồng, tăng 15,4% so với kế hoạch năm 2021. 

T.H

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ