Ngành dệt may hiện đang giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt với vị thế là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực. Trong 10 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt 30,572 tỷ USD, tăng 10,5% so với cùng kỳ năm trước, đứng thứ tư trong nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp dệt may vẫn chưa khai thác triệt để những ưu đãi mà các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới mang lại.
 |
| Hình minh họa |
Tại Đà Nẵng, ngành dệt may đóng góp khoảng 26% tổng kim ngạch xuất khẩu của địa phương với 30 doanh nghiệp hoạt động. Mặc dù năm 2023, kim ngạch xuất khẩu ngành này đạt 484 triệu USD (giảm 10,3% so với năm 2022), nhưng trong 10 tháng đầu năm 2024, con số đã tăng lên 426 triệu USD, chiếm 26,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của thành phố, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Mạng lưới xuất khẩu của ngành dệt may Đà Nẵng đã mở rộng tới hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó các đối tác chính bao gồm Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất mà các doanh nghiệp dệt may tại đây phải đối mặt là việc đáp ứng các quy tắc xuất xứ nguyên phụ liệu – một yêu cầu quan trọng để được hưởng ưu đãi thuế quan từ các FTA thế hệ mới như EVFTA, UKVFTA và CPTPP. Hiện nay, phần lớn nguyên phụ liệu của ngành vẫn phải nhập khẩu từ Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và Hàn Quốc, khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đạt tiêu chí về nguồn gốc xuất xứ.
Để tháo gỡ khó khăn, các cơ quan chức năng tại Đà Nẵng đã phối hợp với Bộ Công Thương triển khai nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các ưu đãi từ FTA. Theo bà Đỗ Thị Quỳnh Trâm, Phó giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng, dù gặp nhiều thách thức, các doanh nghiệp dệt may vẫn duy trì sản xuất nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền và các chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ. Nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm và chương trình kết nối giao thương đã được tổ chức, tạo cơ hội mở rộng thị trường cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, ngành dệt may cần một chiến lược dài hạn và hệ sinh thái đủ mạnh để tận dụng tối đa các ưu đãi từ FTA.
Theo các chuyên gia, giải pháp chiến lược cho ngành dệt may Việt Nam nằm ở việc hình thành hệ sinh thái kết nối doanh nghiệp sản xuất nguyên phụ liệu với doanh nghiệp dệt may. Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại Đa biên (Bộ Công Thương), nhận định rằng khi hệ sinh thái này vận hành hiệu quả, không chỉ giải quyết được vấn đề nguyên phụ liệu mà còn thúc đẩy khắc phục những hạn chế cố hữu của ngành, như giá thành cao hay chất lượng không đồng đều của nguyên liệu. Ông cũng nhấn mạnh vai trò của hệ sinh thái trong việc kết nối giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, giúp tháo gỡ những rào cản hiện tại.
Cùng quan điểm, ông Huỳnh Ngọc Anh Khoa, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu của Công ty CP Dệt may Hòa Thọ, cho rằng nguyên liệu đầu vào là thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp. Nếu hệ sinh thái có thể giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp sẵn sàng hợp tác để tận dụng các ưu đãi từ FTA và mở rộng hoạt động kinh doanh. Ông Khoa cũng đề xuất các cơ quan quản lý cần có chính sách hỗ trợ để giảm giá thành và nâng cao chất lượng nguyên liệu trong nước, giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chí về nguồn gốc xuất xứ.
Bên cạnh việc xây dựng hệ sinh thái, các chuyên gia kinh tế khuyến nghị các doanh nghiệp dệt may cần định vị lại thị trường mục tiêu và xây dựng chiến lược xuất khẩu gắn với FTA. Việc chuyển đổi từ gia công sang các mô hình như OEM (sản xuất theo đơn đặt hàng), ODM (thiết kế và sản xuất) hoặc OBM (xây dựng thương hiệu riêng) là hướng đi cần thiết để nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường.
 | Gánh nặng từ công ty liên kết, lợi nhuận Viglacera sụt giảm 2 quý liên tiếp Tổng Công ty Viglacera (VGC) ghi nhận doanh thu quý III/2024 giảm 18,4% so với cùng kỳ năm trước, đạt 2.834 tỷ đồng. Lợi nhuận ... |
 | Cơ hội cho cổ phiếu ngành cảng biển và dệt may khi VN-Index tích lũy vùng 1.240 điểm VN-Index kỳ vọng hồi phục tại vùng hỗ trợ mạnh 1.240-1.250 điểm trong phiên giao dịch đầu tuần 28/10, nhưng rủi ro ngắn hạn vẫn ... |
Phạm Hường