Nỗi lo lạm phát tăng cao khiến lãi suất rơi vào thế giằng co

Tuần qua, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, liên quan đến chính sách tài khoá, thuế suất thuế giá trị gia tăng năm 2022 sẽ giảm 2% đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức 10% (về còn 8%); tăng chi đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách nhà nước tối đa 176.000 tỷ đồng, tập trung trong năm 2022 và 2023...

Dù có nhiều thông tin tích cực đối với nền kinh tế trong những ngày cuối năm Tân Sửu chuẩn bị chào đón năm mới Nhâm Dần, tuy nhiên, áp lực lạm phát cũng được dự báo sẽ gia tăng đáng kể trong năm 2022 cùng với sự phục hồi của nhu cầu tiêu dùng. Ngoài ra, giá thực phẩm và giá dịch vụ công sẽ chịu áp lực tăng trở lại so với năm 2021…

Lạm phát trong nước có thể không tăng mạnh, nhưng lạm phát thế giới tăng thì vẫn hiển hiện. Tình trạng thiếu nguyên liệu đầu vào cùng với giá năng lượng cao hơn đã đẩy lạm phát ở khu vực đồng tiền chung châu Âu và Mỹ lên mức cao nhất trong nhiều năm qua. Sự gián đoạn chuỗi cung ứng cũng là nguyên nhân chính gây ra lạm phát gần đây trên toàn cầu, đặc biệt ở những nước như Anh, Mỹ. Điều này khiến các nhà đầu tư toàn cầu bất an vì tin là các ngân hàng trung ương sẽ buộc phải tăng lãi suất sớm để kìm chế giá cả tăng vọt.

Cũng trong diễn biến có liên quan, lãi suất trái phiếu chính phủ của Mỹ kỳ hạn 10 năm đã tăng lên mức 1,7%/năm vào cuối tuần qua, trong khi tại Việt Nam là 2,2%/năm (khoảng cách trước đây khoảng 2%/năm) và điều này sẽ tạo nên áp lực tăng lãi suất ở Việt Nam.

Cơ quan quản lý ở thế khó

Tuần cuối cùng của năm 2021, lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm giảm 0,39% trăm xuống mức 0,73%/năm, trong khi kỳ hạn 1 tuần và 2 tuần tiếp tục tăng lần lượt 0,12 và 0,43% lên tương ứng 1,93%/năm và 2,16%/năm. Theo kinh nghiệm thị trường, yếu tố mùa vụ trong dịp mua sắm và thanh toán sát kỳ nghỉ Tết Nguyên đán nhiều khả năng khiến cho lãi suất liên ngân hàng các kỳ hạn ngắn tăng nhanh trong tuần vừa qua.

Khảo sát thực tế cho thấy, lãi suất huy động trung bình tiếp tục có diễn biến tăng nhẹ trong tháng 12/2021 đối với cả 2 kỳ hạn 6 tháng và 12 tháng. Theo đó, trung bình lãi suất huy động 2 kỳ hạn này tăng nhẹ tương ứng 0,05 và 0,04% lên mức 4,76%/năm và 5,55%/năm vào cuối tháng 12. Mặc dù vậy, so với cuối năm 2020, lãi suất trung bình 6 tháng và 12 tháng tính tới cuối năm 2021 đã giảm lần lượt 0,27 và 0,28 điểm phần trăm.

Nhóm ngân hàng có vốn nhà nước chi phối không điều chỉnh lãi suất trong tháng 12/2021. Trong khi đó, nhóm ngân hàng thương mại cổ phần quy mô nhỏ (vốn dưới 5.000 tỷ đồng) và quy mô lớn (vốn trên 5.000 tỷ đồng) cùng điều chỉnh tăng lãi suất huy động trong tháng 12/2021 đối với cả kỳ hạn 6 tháng và 12 tháng. Cụ thể, với kỳ hạn 6 tháng, 2 nhóm ngân hàng này tăng lần lượt 0,07 và 0,05% lên mức 5,48%/năm và 4,47%/năm, còn kỳ hạn 12 tháng tăng lần lượt là 0,04 và 0,06% lên mức 6,06%/năm và 5,31%/năm.

Chỉ số lạm phát của Việt Nam đạt 1,84% trong năm 2021, mức thấp nhất kể từ năm 2016 tới nay. Tuy nhiên, ngay từ đầu năm 2022, áp lực lạm phát lớn dần khi giá nhiều loại nguyên vật liệu có xu hướng tăng mạnh, cùng với triển vọng mở cửa lại toàn bộ nền kinh tế có thể sẽ khiến NHNN phải tăng lãi suất điều hành.

Điểm đáng chú ý, một số nút thắt đối với dòng chảy tiền đồng dự kiến vẫn chưa thể hoàn toàn khơi thông trong năm 2022 như sự phân hóa không đồng đều về thanh khoản giữa các ngân hàng thương mại hay giải ngân đầu tư công còn nhiều khó khăn, khiến cho dòng tiền bị ứ đọng ở kênh tiền gửi Kho bạc Nhà nước tại NHNN, thay vì được bơm ra nền kinh tế.

Ngoài ra, việc NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng đạt 13-14% trong năm 2022 và cao hơn so với tăng trưởng huy động vốn khoảng 1-2% cũng là yếu tố khiến lãi suất thị trường 1 (khu vực dân cư và tổ chức) có thể chịu áp lực tăng nhẹ, sau khi chứng kiến xu hướng giảm trong 2 năm trước đó.

Lưu Lâm

Theo Tạp chí Kinh tế Chứng khoán Việt Nam