“Nở rộ” xu hướng tiền điện tử của ngân hàng trung ương toàn cầu

Ảnh minh họa

90% ngân hàng trung ương được khảo sát đã bắt đầu triển khai CBDC

Theo một cuộc khảo sát do Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) thực hiện, tỷ lệ các ngân hàng trung ương tích cực tham gia vào các dự án đồng tiền điện tử của ngân hàng trung ương (CBDC) dưới các hình thức khác nhau đã tăng lên 90%, trong đó nhiều ngân hàng thể hiện sự quan tâm lớn đối với các CBDC bán lẻ.

Nhiệm vụ chính của bất kỳ ngân hàng trung ương nào là thiết kế và phát hành đơn vị tiền tệ quốc gia để tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động trao đổi, thương mại và giao dịch.

Ở cấp độ người dùng, phần lớn các ngân hàng trung ương tập trung vào khu vực bán lẻ CBDC với mục tiêu cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính. Hiện tại, trong không gian bán lẻ, người dùng có khả năng sử dụng thiết bị di động của mình và bằng các dịch vụ xác thực danh tính được nhúng, thực hiện thanh toán theo thời gian thực thông qua nhiều nhà cung cấp dịch vụ địa phương và toàn cầu, mà chủ yếu là trong khu vực tư nhân. Tuy nhiên, những thiết lập như vậy có xu hướng loại trừ những khách hàng gặp khó khăn trong tiếp cận các dịch vụ tài chính, và ở các nền kinh tế đang phát triển, đây còn hơn là một vấn đề, do đó cho thấy tầm quan trọng của tài chính toàn diện.

Ở cấp độ hệ thống, phần lớn các ngân hàng trung ương đang triển khai công việc này thông qua các dự án có khả năng tương tác mở để đạt được mục tiêu hiệu quả thanh toán cao hơn. Khả năng tương tác có thể đạt được theo hai cách, trước tiên là sự tồn tại của cả ngân hàng thương mại và ngân hàng trung ương trong môi trường tiền tệ kỹ thuật số, tức là thiết kế hai lớp và thứ hai, thông qua giao diện hệ thống thanh toán hiệu quả.

Ở cấp độ chính sách, việc kiểm soát tiền tệ có thể thực hiện được thông qua giám sát giao dịch - là các tính năng mà các ngân hàng trung ương đã thực hiện thông qua các quy định khác nhau được thực hiện bởi các tổ chức tài chính, bao gồm cả các ngân hàng thương mại. Theo khảo sát mới nhất của BIS về phát triển CBDC, hơn 70% ngân hàng trung ương thích loại hai lớp vì nó tạo cơ hội để nhúng một số quy trình vào cơ chế của ngân hàng trung gian hiện tại. Các quy trình này bao gồm việc xác thực khách hàng (KYC), quy trình chống rửa tiền / chống tài trợ cho khủng bố (AML / CFT)) và xử lý các khoản thanh toán bán lẻ.

Ở cấp độ thị trường, sự phát triển của các phương thức thanh toán kỹ thuật số, tiền mã hóa, ví dụ như bitcoin và tiền ổn định (stablecoin), được các ngân hàng trung ương coi là rủi ro. Theo báo cáo của BIS, khoảng 70% ngân hàng trung ương duy trì lập trường của họ phản đối các sáng kiến thị trường tư nhân như vậy bởi cho rằng các phương thức thanh toán như vậy hạn chế tính minh bạch và gây ra xung đột về thẩm quyền.

Khoảng một phần ba ngân hàng trung ương trên khắp thế giới nghĩ rằng có các cơ hội với CBDC. CBDC có thể hỗ trợ việc hoàn thành nhiệm vụ chính của các ngân hàng trung ương là thiết kế và phát hành tiền tệ.

CBDC vẫn còn nhiều thách thức

CBDC có sứ mệnh là mang đến cho người dân, doanh nghiệp an toàn tài chính, sự linh hoạt, thuận tiện và dễ dàng sử dụng ở bất kỳ đâu. CBDC giảm các chi phí duy trì hệ thống tài chính phức tạp, giảm chi phí giao dịch xuyên biên giới.

Ngoài ra, CBDC cũng giảm nguy cơ khi mọi người sử dụng các loại tiền ảo phi tập trung như Bitcoin ngày nay. Những loại tiền này có tính biến động cao, liên tục thay đổi theo tình hình vĩ mô và tâm lý nhà đầu tư. Ngược lại, CBDC do nhà nước hỗ trợ và kiểm soát sẽ ổn định hơn.

Đầu năm nay, Ấn Độ cho biết họ sẽ giới thiệu một loại tiền kỹ thuật số trong năm tài chính 2023, bắt đầu vào tháng Tư. Mark Williams, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á tại Capital Economics, tin rằng một “đồng rupee điện tử” sẽ sớm có trong ví của nhiều người bất cứ lúc nào. Theo ông, đối với nhiều đồng CBDC, thách thức lớn là sự thờ ơ của người dùng có mục đích. Những lợi ích mà CBDC mang lại cho người tiêu dùng ở các quốc gia đã có hệ thống thanh toán di động hiệu quả chưa rõ ràng.

Mỹ đã bị tụt hậu trong cuộc đua tiền tệ kỹ thuật số và vẫn đang tranh luận về việc có nên áp dụng đồng USD kỹ thuật số hay không. Cục Dự trữ Liên bang cùng Ngân hàng trung ương Mỹ đã phát hành nghiên cứu được chờ đợi từ lâu về đồng USD kỹ thuật số vào tháng 1. Nó khám phá những ưu và nhược điểm của tiền ảo, nhưng né tránh đưa ra kết luận.

Trong hệ thống tài chính truyền thống, ngân hàng trung ương sẽ phát hành tiền thông qua các ngân hàng thương mại. Trong trường hợp của tiền điện tử, hầu hết các ngân hàng trung ương nghiên cứu kiến trúc kết hợp, pha trộn giữa phát hành 2 tầng và 1 tầng, trong đó, ngân hàng trung ương trực tiếp phát hành tiền điện tử cho người dùng. Người dân có thể muốn giữ tiền tại ngân hàng trung ương hơn là ngân hàng thương mại, rõ ràng, điều đó sẽ ảnh hưởng đến ổn định tài chính và việc kinh doanh của họ.