IMF: Không có nhiều dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa công bố báo cáo với những nhận xét và phân tích về thuận lợi và khó khăn mà kinh tế Việt Nam đang có, cũng như phải đối mặt.

Sau quá trình phục hồi thời kỳ hậu đại dịch COVID-19, kinh tế Việt Nam đương đầu với nhiều thách thức. Môi trường kinh tế bên ngoài khó khăn khiến cho xuất khẩu suy giảm mạnh.

Không chỉ vậy, trong bối cảnh nợ tư nhân cũng như lãi suất toàn cầu tăng cao, tại Việt Nam, tình trạng thắt chặt thanh khoản trong nhiều lĩnh vực (đặc biệt bất động sản) vẫn còn căng thẳng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng và nợ xấu tăng cao. Kết quả, hoạt động kinh tế nửa đầu năm 2023 suy giảm mạnh, dù Chính phủ cố gắng ổn định tình hình và đưa ra nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế.

Để giải quyết được nhiều yếu tố hiện đang gây tổn hại đến nền kinh tế, IMF cho rằng, sẽ cần đến phản ứng toàn diện và đa chiều từ Chính phủ. Không chỉ vậy, Việt Nam sẽ cần áp dụng các biện pháp cải tổ mạnh tay để có thể đáp ứng được mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và tăng trưởng xanh trong trung và dài hạn.

Chính sách tiền tệ: Cho đến nay, chính sách tiền tệ luôn đi đầu trong việc ứng phó với tình trạng kinh tế suy giảm, tuy nhiên hiện không có nhiều dư địa cho việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ.

Chính sách tài khóa: Dư địa chính sách tài khóa còn dồi dài, ngân sách sẽ cần phải được sử dụng để đưa ra biện pháp hỗ trợ nếu hoạt động kinh tế yếu hơn so với kỳ vọng. Chính phủ có thể tăng cường thêm các chương trình an sinh xã hội để giúp bảo vệ cho những hộ gia đình dễ chịu tổn thương nhất.

Ngành tài chính: Sự vững vàng của hệ thống ngân hàng và thị trường vốn nội địa cần phải được củng cố, trong đó có việc tăng cường khả năng ngăn chặn và xử lý khủng hoảng. Việc nâng cấp cơ chế xử lý nợ cũng như khung thanh khoản sẽ giúp xử lý nợ doanh nghiệp cũng như làm giảm rủi ro của nền kinh tế và lĩnh vực tài chính.

Khí hậu và chính sách cấu trúc: Việc đạt được mục tiêu tăng trưởng trung hạn đầy tham vọng cũng như các mục tiêu khí hậu sẽ giúp đẩy nhanh quá trình cải tổ nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, cơ sở hạ tầng và vốn nhân lực.

Dưới đây là một số điểm nhấn chính trong báo cáo của IMF:

Hoạt động kinh tế suy yếu đáng kể bắt đầu từ cuối năm 2022 do các yếu tố thách thức trong nội tại trong nước và bên ngoài. Tăng trưởng kinh tế nửa đầu năm 2023 chững lại còn 3,7%, đầu tư suy giảm mạnh nhất trong hơn một thập kỷ.

Triển vọng kinh tế kém lạc quan hơn trước có nguyên nhân trực tiếp từ căng thẳng tài chính nội tại từ trong nước, biến động trong lĩnh vực bất động sản và xuất khẩu suy giảm nhanh chóng (mức giảm đến 12% trong 6 tháng đầu năm 2023), nguyên nhân chính bởi nhu cầu của nước ngoài với hàng hóa của Việt Nam giảm.

Tuy nhiên không phải hoàn toàn đều là thông tin tiêu cực. Thị trường lao động vẫn vững vàng, tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở ngưỡng thấp - 2,3% trong tháng 6/2023. Tuy nhiên một số doanh nghiệp sản xuất đã bắt đầu giảm giờ làm và sa thải nhân sự, phần lớn những người lao động này chuyển sang làm việc trong ngành dịch vụ, chủ yếu những công việc thời vụ.

Căng thẳng thanh khoản trên thị trường ngoại hối và tài chính bắt đầu bộc lộ từ cuối năm 2022. Áp lực lên tiền đồng tăng trong suốt năm 2022 khi mà lãi suất toàn cầu đồng loạt tăng, tạo ra khoảng chênh lệch rất lớn với lãi suất tại thị trường trong nước. Tuy nhiên, với phản ứng nhanh nhạy của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV), thanh khoản đã được bơm dồi dào, áp lực thanh khoản trong ngành Ngân hàng đã hạ nhiệt rất nhanh sau đó.

Những biến động trên thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp hiện vẫn là nguồn gốc gây áp lực lên nền kinh tế và lĩnh vực tài chính. Nhiều doanh nghiệp bất động sản đã vay nợ nhiều trong những năm gần đây và đương đầu với áp lực tài chính khi lãi suất tăng và doanh số bán nhà giảm vào cuối năm 2022.

Tăng trưởng kinh tế dự kiến sẽ hồi phục trong nửa sau năm nay. Sau nửa đầu năm tăng trưởng yếu, tăng trưởng kinh tế nửa sau năm 2023 dự kiến sẽ tăng tốc và cả năm nay ước tính đạt tăng trưởng GDP 4,7%, với điều kiện tình hình trên thị trường bất động sản được kiểm soát, xuất khẩu và tăng trưởng tín dụng hồi phục trong khoảng thời gian còn lại của năm 2023 và năm 2024.

IMF dự báo lạm phát sẽ vẫn duy trì ở ngưỡng 4,5%. Khối lượng xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa sẽ giảm so với năm 2022 do nhu cầu yếu hơn. Quá trình kinh tế phục hồi sau đại dịch COVID-19 khá gập gềnh và khiến cho nhiều bên phải chịu ảnh hưởng tiêu cực.