.PNG)
Trong không khí cả nước tưng bừng chuẩn bị kỉ niệm 48 năm Ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2023), chúng ta tự hào về những đóng góp và dấu ấn của đối ngoại nói chung và đối ngoại đa phương đối với những thành tựu, phát triển lớn mạnh không ngừng của đất nước. Trong đó, nổi bật gần đây nhất là việc ta được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền (HĐNQ) Liên hợp quốc (LHQ) đúng vào dịp kỉ niệm 45 năm Việt Nam chính thức là thành viên của Tổ chức toàn cầu lớn nhất hành tinh này.
Ý nghĩa của việc Việt Nam được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kì 2023 - 2025
Cùng với các vấn đề an ninh, hòa bình và phát triển, vấn đề thúc đẩy và bảo đảm quyền con người là một trong ba trụ cột của LHQ. HĐNQ là cơ quan quan trọng hàng đầu của LHQ trong lĩnh vực bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, ngày càng được các nước quan tâm, ứng cử làm thành viên, có thể nói là nằm trong số các cơ quan được quan tâm nhất của LHQ.
Đối với ta, Đảng và Nhà nước luôn nhất quán xác định con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển. Quan điểm đúng đắn này đã được cụ thể hóa trong các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời cũng được thể chế hóa trong Hiến pháp và pháp luật, theo đó các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.
Đối với cộng đồng quốc tế, Việt Nam luôn thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các cam kết quốc tế về quyền con người, nỗ lực thúc đẩy quyền con người cả trong nước và trên thế giới. Chúng ta đã đảm nhận thành công vai trò thành viên HĐNQ LHQ nhiệm kì 2014 - 2016, tích cực thúc đẩy đối thoại và hợp tác, để lại nhiều dấu ấn quan trọng, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.
Việc Việt Nam trúng cử HĐNQ LHQ nhiệm kì 2023 - 2025 có ý nghĩa rất quan trọng trên nhiều phương diện.
Thứ nhất, tiếp tục góp phần quan trọng khẳng định chủ trương, quan điểm đúng đắn và nhất quán của Đảng và Nhà nước ta về đặc biệt coi trọng và phát huy hiệu quả nhân tố con người trong phát triển đất nước, gắn kết chặt chẽ tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, con người, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội. Đồng thời, cũng khẳng định những thành tựu to lớn chúng ta đã đạt được trong thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp và pháp luật.
Trong thời gian qua, các nước, các đối tác phát triển đã luôn đánh giá cao các thành tựu trong việc phát triển mọi mặt kinh tế - xã hội kể từ khi bắt đầu Đổi mới, ngày càng bảo đảm tốt hơn đời sống, chăm lo sinh kế và các quyền tự do của người dân, bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương. Gần đây, thành tựu trong phòng, chống dịch và phục hồi sau dịch Covid-19 của Việt Nam cũng tạo được ấn tượng mạnh và sự tin tưởng của các nước.
Thứ hai, góp phần triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng, tiếp tục nâng tầm đối ngoại đa phương, chủ động tham gia và phát huy vai trò tại các cơ chế đa phương quan trọng có tầm chiến lược, qua đó nâng cao hơn nữa vị thế và uy tín quốc tế của đất nước. Việc trúng cử HĐNQ không chỉ minh chứng cho nỗ lực bền bỉ của Việt Nam trong việc thực hiện nghiêm túc các cam kết quốc tế về quyền con người, mà còn khẳng định sự ủng hộ, tín nhiệm cũng như kì vọng của cộng đồng quốc tế đối với những đóng góp quan trọng và có trách nhiệm của Việt Nam vào thúc đẩy quyền con người trên thế giới.
Thứ ba, việc tham gia và đóng góp tích cực trong HĐNQ LHQ truyền tải thông điệp mạnh mẽ về hình ảnh Việt Nam yêu chuộng hòa bình, đề cao các giá trị nhân văn và nhân đạo; đồng thời, góp phần quan trọng giúp trong nước cũng như bạn bè quốc tế hiểu đúng đắn, đầy đủ và sâu sắc hơn chủ trương, chính sách và thành tựu quyền con người ở nước ta. Bên cạnh đó, chúng ta có thể tranh thủ sự hỗ trợ, tư vấn, chia sẻ kinh nghiệm của LHQ và các đối tác quốc tế để thực hiện ngày càng tốt quyền con người, quyền công dân và quyền làm chủ của nhân dân trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Để đạt được kết quả này, bên cạnh những thuận lợi, chúng ta cũng gặp không ít những khó khăn, thách thức phải vượt qua trong quá trình vận động để có được sự ủng hộ của các nước đối với ứng cử của Việt Nam.
Chính vì tầm quan trọng nêu trên của HĐNQ, nên đại đa số các nước thành viên LHQ đều mong muốn được bầu làm thành viên của cơ quan này, thậm chí có nhiều nước đã nhiều lần đảm nhiệm vai trò quan trọng này hoặc tái ứng cử ngay sau khi kết thúc nhiệm kì. Do đó, việc vận động ủng hộ và các cuộc bầu cử vào HĐNQ luôn có sự cạnh tranh, ganh đua ngay từ giai đoạn đầu tiên và tăng dần cho đến giai đoạn nước rút quyết định.
Kể từ khi giới thiệu ứng cử và xuyên suốt quá trình vận động, ta có những thuận lợi rất cơ bản:
Một là, vị thế, uy tín quốc tế của Việt Nam ngày càng cao, nhất là tại Liên hợp quốc. Việt Nam luôn thể hiện là thành viên tích cực, có trách nhiệm, có nhiều đóng góp đối với công việc chung của LHQ trên cả ba trụ cột. Nổi bật gần đây là việc Việt Nam đảm nhiệm thành công trọng trách Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an nhiệm kì 2020-2021 với nhiều dấu ấn và đóng góp thực chất, cụ thể, và ngay mới đây vị trí Phó Chủ tịch Đại hội đồng Khóa 77 mà ta vừa bắt đầu đảm nhiệm. Đây cũng là thuận lợi giúp chúng ta được bầu vào không ít các cơ chế khác trong và ngoài hệ thống Liên hợp quốc trong 2-3 năm qua.
Hai là, lãnh đạo cấp cao của ta đã chỉ đạo sát sao và trực tiếp tranh thủ các tiếp xúc, sự kiện, hoạt động đối ngoại cấp cao để vận động các nước ủng hộ ứng cử của ta. Cùng với đó là sự đồng hành, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành trong việc phối hợp thực hiện các cam kết quốc tế, và chủ động thông tin nhằm tạo dư luận quốc tế tích cực cho ứng cử của ta.
Ba là, các cam kết, thông điệp vận động ứng cử và ưu tiên khi tham gia của ta cũng rất trúng quan tâm chung của cộng đồng quốc tế trong lĩnh vực quyền con người hiện nay. Các nước cũng đánh giá cao cách tiếp cận đa phương, cân bằng, đối thoại xây dựng của ta trong hợp tác quốc tế về các vấn đề quyền con người, cũng như những đóng góp thực chất của Việt Nam, qua đó góp phần thúc đẩy nỗ lực chung làm cho cuộc sống của người dân ngày càng tốt đẹp, nhân văn và bền vững hơn.
Bốn là, chúng ta đã xây dựng chiến lược vận động bài bản, và triển khai chủ động, sáng tạo, phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ và hiệu quả, đặc biệt với vai trò chủ trì của Bộ Ngoại giao, sự vào cuộc của toàn bộ mạng lưới các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có vai trò chủ công, tuyến đầu của Phái đoàn ta tại New York (nơi diễn ra bầu cử và quyết định lá phiếu của tất cả các nước) và Phái đoàn ta tại Geneva (nơi đặt Hội đồng Nhân quyền).
Đối với ứng cử của ta nhiệm kì này, bên cạnh những mặt thuận lợi nói trên, quá trình vận động cũng gặp không ít khó khăn, thách thức lớn. Với bốn vị trí được bầu năm nay cho Nhóm châu Á - Thái Bình Dương, có tới bảy nước giới thiệu ứng cử, mỗi nước đều có những thế mạnh, lợi thế so sánh riêng. Có thể nói, đây là cuộc đua cạnh tranh cao và quyết liệt nhất so với thực tiễn ta ứng cử, bầu cử vào các cơ quan trong hệ thống LHQ, đồng thời có những khó khăn rất đặc thù, ngoài dự liệu. Đó là trong một thời gian dài, do tác động của đại dịch Covid -19, các hoạt động đối ngoại, tiếp xúc trực tiếp bị trì hoãn, gián đoạn, khiến ta ít có điều kiện trao đổi, vận động các nước, nhất là nhân dịp các hội nghị đa phương lớn. Cùng với đó, vận động và bầu cử diễn ra trong bối cảnh môi trường quốc tế và LHQ bị chia rẽ, phân cực sâu sắc dưới tác động trực tiếp của cạnh tranh quyết liệt giữa các nước lớn và gần đây nhất những diễn biến đặc biệt phức tạp chưa từng có trong đời sống an ninh, chính trị quốc tế kể từ khi LHQ ra đời năm 1945.
Trước tình hình đó, các cơ quan đối ngoại và các bộ, ngành liên quan đã phải nghiên cứu, tham mưu, chuẩn bị kĩ lưỡng, triển khai hiệu quả vận động ở nhiều cấp, nhiều kênh, nhất là kênh đối ngoại cấp cao và thông qua các Phái đoàn Việt Nam tại LHQ ở New York (Hoa Kỳ) và Geneva (Thụy Sĩ). Kết quả là Việt Nam đã trúng cử và thuộc nhóm nhận được sự ủng hộ cao nhất.
Dưới sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, sự đồng hành của toàn bộ hệ thống chính trị, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các cơ quan trong và ngoài nước, cùng với đội ngũ cán bộ đối ngoại chuyên nghiệp, bản lĩnh, có trình độ và đầy tâm huyết, chắc chắn Việt Nam sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm kì làm thành viên HĐNQ, tiếp tục tạo thêm một dấu ấn đối ngoại và bước phát triển mới của đất nước.