Áp lực bán giải chấp còn đó, thị trường chứng khoán liệu có tìm được điểm cân bằng?

Khả năng VN-Index về quanh vùng hỗ trợ 900 – 920 điểm

Thị trường giảm điểm trong tuần thứ hai liên tiếp. Số điểm mất đi trong tuần qua thậm chí còn nhiều hơn số điểm mất đi trong tuần trước đó. Và thanh khoản trong tuần qua cũng gia tăng cho thấy là áp lực bán ra vẫn còn là khá mạnh khi có 219 mã giảm kịch sàn, thậm chí giảm trong trạng thái mất thanh khoản.

Cụ thể, kết thúc tuần giao dịch 7-11/11, VN-Index giảm 42,62 điểm (-4,3%) xuống 954,53 điểm, HNX-Index giảm 14,75 điểm (-7,2%) xuống 189,81 điểm. Giá trị giao dịch trên HOSE giảm 0,6% so với tuần trước đó xuống 52.702 tỷ đồng tương ứng với khối lượng giao dịch tăng 10,1% xuống 3.110 triệu cổ phiếu. Giá trị giao dịch trên HNX tăng 15,1% so với tuần trước đó lên 4.534 tỷ đồng tương ứng với khối lượng giao dịch tăng 12,6% lên 315 triệu cổ phiếu.

Khối ngoại quay trở lại mua ròng mạnh trên hai sàn trong tuần qua với giá trị ròng đạt 4.472,04 tỷ đồng. Xét theo khối lượng ròng, KDH là mã chứng khoán được mua ròng nhiều nhất với 26,6 triệu cổ phiếu. Tiếp theo là POW và VND với lần lượt 17,6 triệu cổ phiếu và 17,2 triệu cổ phiếu. Ở chiều ngược lại, HSG là mã chứng khoán bị bán ròng nhiều nhất với 4,4 triệu cổ phiếu.

Theo đánh giá của giới phân tích, thị trường đang rơi vào xu hướng xấu, liên tục giảm mạnh là bởi hiệu ứng bán giải chấp dây chuyền từ những đợt “call margin” thời gian gần đây.

Nói về áp lực “call margin” trên thị trường, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng, một khi đã lan đến các “tài khoản lớn” thì ảnh hưởng rất lớn. Đặc biệt là những cổ phiếu bất động sản xuất hiện tình trạng dư bán sàn và mất thanh khoản, có nghĩa bán giải chấp nhưng không ai mua.

Bởi khi các công ty chứng khoán không thể bán ra những cổ phiếu mất thanh khoản, buộc họ sẽ phải bán các cổ phiếu khác trong danh mục để thu hồi vốn. Điều này tạo nên hiệu ứng bán lan truyền trên diện rộng và khiến VN-Index giảm mạnh.

Ông Minh nhận định, “thị trường có thể sẽ kiểm nghiệm những mốc điểm thấp hơn nữa. Không loại trừ khả năng VN-Index về quanh vùng hỗ trợ 900 – 920 điểm nếu tình trạng call margin chưa được cải thiện”.

Tương tự, theo nhận định của các chuyên gia của Chứng khoán Vietcombank – VCBS, sự phục hồi kỹ thuật tại phiên giao dịch cuối tuần đã phần nào xoa dịu nỗi âu lo trong lòng nhà đâu tư nhưng thanh khoản vẫn tiếp tục duy trì ở ngưỡng thấp. Ở góc nhìn kỹ thuật, tại đồ thị tuần, chỉ báo MACD vẫn đang hướng xuống tiêu cực và chưa có dấu hiệu tạo đáy trung hạn.Bên cạnh đó, chỉ báo RSI tiếp tục ở ngưỡng quá bán, chưa có tín hiệu phục hồi và hoàn toàn có khả năng thủng ngưỡng 22. Nếu VN-Index xuyên thủng vùng đáy được tạo tuần trước thì sẽ có xác suất hướng về vùng điểm 900 tương ứng với ngưỡng 1.0 của thang đo Fibonacci mở rộng.

VCBS khuyến nghị nhà đầu tư có thể tận dụng nhịp phục hồi kỹ thuật của thị trường để hạ tỷ trọng cổ phiếu và tăng tỷ trọng tiền mặt để giảm thiểu rủi ro. Ngoài ra thì VCBS cho rằng, hiện các tín hiệu tạo đáy ngắn cũng chưa đủ tin cậy nên nhà đầu tư nên ưu tiên quan sát them diễn biến giao dịch trong những phiên tới và hạn chế việc bắt đáy.

Thực tế, trong thời điểm hiện tại, thị trường rơi vào khủng hoảng khiến niềm tin của nhà đầu tư vừa được nhen nhóm nhanh chóng bị dập tắt. Vấn đề nhà đầu tư quan tâm bây giờ không phải là chỉ số tăng hay giảm, mà chỉ là bao giờ áp lực bán giải chấp của nhóm cổ phiếu lớn giảm. Do đó, VN-Index sẽ khó tìm điểm cân bằng nếu tình trạng “call margin” tại những doanh nghiệp lớn chưa được giải quyết.

Chuyên gia của Yuanta chỉ ra, các doanh nghiệp sẽ có hai giải pháp để khắc phục. Thứ nhất là tăng thêm cổ phiếu để đưa tỷ lệ về ngưỡng an toàn và thứ hai là giải quyết các tài sản đảm bảo để bên cho vay không bán tiếp cổ phiếu.

Do đó, doanh nghiệp buộc phải cân được lượng margin tại các công ty chứng khoán, sau đó có động thái “trấn an” nhà đầu tư. Tuy nhiên, trong bối cảnh doanh nghiệp đang cạn kiệt về dòng vốn, việc mua vào lượng lớn cổ phiếu để “đỡ giá” cũng là một thách thức lớn.

SGI Capital nhận xét, vòng xoáy sẽ tiếp diễn cho đến khi xuất hiện những phân hoá sau: Đó là trái phiếu của nhóm doanh nghiệp đang kinh doanh có lãi và tình hình tài chính lành mạnh sẽ thu hút được người mua mới khi giá được chiết khấu. Tiếp đó, trái phiếu của nhóm doanh nghiệp có tài sản tốt có thể được các trái chủ đồng ý hoán đổi qua sản phẩm bất động sản hoặc đồng ý kỳ trả nợ dài hơn với lãi suất tốt hơn. Cuối cùng, trái phiếu của nhóm doanh nghiệp không có khả năng trả nợ sẽ không có khả năng tái cơ cấu dưới bất cứ hình thức nào, và trái chủ sẽ có khả năng thu hồi được rất ít tiền gốc sau một thời gian dài.

SGI Capital đánh giá, “nếu không có những hỗ trợ kịp thời, trong tháng tới thị trường chứng khoán vẫn tiếp tục chịu nhiều áp lực do dòng tiền hạn chế từ áp lực đáo hạn trái phiếu, call margin và triển vọng tăng trưởng xấu đi”.

Tín hiệu khả quan về khả năng tạo đáy ngắn hạn

Mặc dù vậy, dưới góc nhìn tích cực, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đang cho thấy những tín hiệu khả quan về khả năng tạo đáy ngắn hạn với động lực quan trọng đến từ sự trở lại mạnh mẽ của khối ngoại. Riêng trong 3 phiên giao dịch tuần này, nhà đầu tư nước ngoài đã mua ròng gần 1.400 tỷ đồng trên HoSE. Bên cạnh động thái mua gom mạnh tay của nhà đầu tư Thái Lan qua kênh DR, dòng vốn từ Đài Loan (Trung Quốc) cũng đang “ồ ạt” chảy vào TTCK Việt.

Mặt khác, những biến động từ nước Mỹ lại lần nữa khiến giới đầu tư Việt “phấn chấn” khi rạng sáng 11/11 (giờ Việt Nam), chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones (DJI) tăng vọt hơn 1.200 điểm (+3,7%), mạnh nhất kể từ đầu tháng 6/2020. Đây là lần thứ 16 DJI tăng trên 3% kể từ năm 2012.

Nhìn lại quá khứ, VN-Index thường diễn biến khá tích cực sau những lần DJI bứt phá. Trong 15 lần DJI tăng trên 3% trong 10 năm trở lại đây, VN-Index có đến 13 lần tăng điểm ngay phiên sau đó (xác suất lên đến 87%) và chỉ có 2 lần lệch sóng vào giai đoạn dò đáy Covid hồi tháng 3/2020.

Dù thống kê chỉ mang tính chất tham khảo nhưng việc chứng khoán Mỹ khởi sắc cũng phần nào giúp nhà đầu tư chứng khoán Việt có thêm niềm tin sau phiên giảm mạnh nhất thế giới ngày 10/11. Đặc biệt, yếu tố có ý nghĩa quyết định thúc đẩy DJI tăng dựng đứng cũng khiến giới đầu tư trên thế giới “khấp khởi”. Đó là những con số mới đây cho thấy dấu hiệu hạ nhiệt của lạm phát tại Mỹ được kỳ vọng sẽ mở đường cho Fed có thể nới lỏng chính sách tiền tệ đôi chút sau 4 lần tăng lãi suất 0,75 điểm % liên tiếp.

Về cơ bản, lạm phát tại Mỹ không giống lạm phát tại Việt Nam bởi sự khác biệt về trọng số trong rổ chỉ số giá tiêu dùng, những tín hiệu tích cực từ Fed có thể sẽ tạo thêm dư địa để Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt hơn. Điều này được kỳ vọng sẽ cải thiện dòng tiền vào TTCK trong thời gian tới.

Hơn nữa, nhịp giảm mạnh thời gian qua đã đưa định giá chứng khoán Việt Nam đã rẻ lại càng rẻ hơn với P/E trailling của VN-Index đã lùi về mức 9,83 lần, tương đương với các đợt khủng hoảng trong quá khứ và thấp thấp hơn rất nhiều so với mức P/E trung bình 5 năm là 15,x.

Đáng chú ý, trong thông báo mới nhất, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam cho biết đã đăng ký tham gia làm thành viên chính thức của tổ chức Liên đoàn các Sở GDCK thế giới (World Federation of Exchanges - WFE) thay thế cho Sở GDCK Tp.Hồ Chí Minh (HoSE). Sự kiện này đặt nền móng cho vị thế và hình ảnh của Sở GDCK Việt Nam trong khu vực, giúp hướng tới thể chế hóa hợp tác khu vực và thúc đẩy hội nhập các TTCK của châu Á. Từ đó, nâng cao vị thế của TTCK Việt, thu hút nhiều hơn nữa dòng vốn ngoại.

Ông Trần Thăng Long, Giám đốc Phân tích Công ty Cổ phần Chứng khoán BIDV - BSC cho rằng, đến thời điểm hiện tại, diễn biến TTCK toàn cầu khá xấu và đi xuống. Tuy nhiên, đối với nội tại kinh tế Việt Nam cũng may mắn hơn khi trong dịch bệnh Covid-19, chúng ta không phải quá mạnh mẽ trong việc cắt giảm lợi nhuận hay thi hành chính sách tiền tệ nới lỏng, do vậy vẫn còn những dư địa tăng trưởng. Ngoài ra, vẫn còn một phần rất quan trọng liên quan đến đầu tư công dự trữ cho Việt Nam.

“Trong tương lai 1-2 năm tới, khi kinh tế toàn cầu có rơi vào suy thoái hay tăng trưởng rất chậm thì chúng ta vẫn còn những “room” chính sách để có thể thúc đẩy tăng trở lên. Còn đối với DN thì sẽ phải thích nghi với một môi trường mới khi lãi suất gia tăng. Nhưng với những nỗ lực của Chính phủ, của Quốc hội, của Việt Nam cũng như là những “room” chính sách của chúng ta vẫn đang còn thì Việt Nam sẽ vẫn là một điểm đến quan trọng hấp dẫn đối với nhà đầu tư trong nước cũng như quốc tế”, ông Trần Thăng Long nhận định.

Tuy nhiên, ông Trần Thăng Long cũng lưu ý, đối với một giai đoạn thị trường biến động chung lớn, cộng với những yếu tố bên ngoài không xác định được thì các hoạt động đầu tư ngắn hạn hay thường gọi là trading nên hạn chế hoặc chỉ nên duy trì một mức độ nhất định theo khả năng kiểm soát rủi ro của chính nhà đầu tư. Còn đối với hoạt động đầu tư dài hạn, đây là một giai đoạn thử thách với nhà đầu tư. Có thể cân nhắc đến những ngành nào ít chịu ảnh hưởng chung bởi lãi suất hay những yếu tố bên ngoài.

“Nhìn chung qua nhiều năm, qua các đợt khủng hoảng khác, những ngành liên quan đến tiêu dùng hoặc những ngành thiết yếu như: điện, nước, gas đều là những ngành tăng trưởng rất ổn định và không bị ảnh hưởng quá nhiều. Còn về mặt dài hạn, đối với Việt Nam thì mức P/E của thị trường chung rơi vào mức khoảng 10 lần, đang là một mức khá hấp dẫn”, ông Trần Thăng Long nói.

Cùng quan điểm, ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Khối Phân tích Maybank Investment Bank cũng cho rằng, cơ hội để đầu tư giao dịch ngắn hạn sẽ rất khó. Nên chú ý giữ một trạng thái tiền để nếu có những sự điều chỉnh đến mức định giá và mức sinh lời hợp lý thì có thể nắm bắt cơ hội.

“Trong ngắn hạn, nếu để chọn ngành thì rất khó vì tâm lý thị trường thay đổi nhanh. Nhưng nếu mục tiêu khoảng 6 tháng thì những cổ phiếu liên quan đến đầu tư công mà giảm mạnh như hiện nay là một cơ hội để tích lũy. Ngành thứ hai là ngành liên quan đến khu công nghiệp, tỷ lệ lấp đầy của các khu công nghiệp Việt Nam đã lên mức cực kỳ cao và giá thuê tăng hơn 15%. Còn câu chuyện về mặt định giá thì ngành ngân hàng đã điều chỉnh trước và nếu điều chỉnh thêm thì quá rẻ. Năm sau có thể cân nhắc đến Trung Quốc mở cửa giúp đẩy mạnh nhu cầu về du lịch hay tiêu dùng thực phẩm. Còn những ngành liên quan đến giá hàng hóa thì tôi nghĩ là sẽ bị ảnh hưởng nhiều, bởi vì hàng hóa bắt đầu có xu hướng điều chỉnh hạ nhiệt”, ông Quản Trọng Thành khuyến nghị.